اشعار خواجوي كرماني 7

اولین بیت هر شعر در ذیل آمده است. لطفا برای مشاهده شعر کامل بر روی ابیات ، کلیک کنید

نه ترک عشق مي‌يارم گرفتن

نه درد عشق مي‌يارم نهفتن

بشنو از وي ماجراي خويشتن بيخويشتن

ني نگر با اهل دل هر دم بمعني در سخن

همچو جام از باده لعلم لبالب شد دهن

دوش چون از لعل ميگون تو مي‌گفتم سخن

يا چو هندو بنده‌ي ترکان نمي‌بايد شدن

هندوي آن کاکل ترکانه مي‌بايد شدن

ولي با او چه شايد کرد جز خون جگر خوردن

بسي خون جگر دارد سر زلف تو در گردن

سرشکم بي تو خونابيست روشن

بر اشکم کهربا آبيست روشن

چو زلف سر زده ما را فرو گذار و رها کن

ترا که گفت که قصد دل شکسته‌ي ما کن

جان من دلخسته بجانانه رها کن

اي خواجه مرا با مي و ميخانه رها کن

برگ صبوح ساز و قدح پر شراب کن

وقت صبوح شد بشبستان شتاب کن

حال اين درويش با آن محتشم تقرير کن

اي صبا احوال دل با آن صنم تقرير کن

تا ببيني خويشتن بي خويشتن

خويش را در کوي بيخويشي فکن

مرو و کار ما خراب مکن

امشب اي يار قصد خواب مکن

دام را بنگر ازين پس طلب دانه مکن

جان بده يا دگر انديشه‌ي جانانه مکن

وز بهر من دلشده عزم سفري کن

اي باد سحرگاهي زينجا گذري کن

مطربه‌ي سراي شد بلبل باغ انجمن

بلبل خوش سراي شد مطرب مجلس چمن

هزار ناله‌ي شبگير بر کشيد چو من

بوقت صبح ندانم چه شد که مرغ چمن

گو سر بباز در ره جانان چنانکه من

هر کس که برگرفت دل از جان چنانکه من

گمان مبر که رود مهر او ز جان بيرون

گهيکه جان رود از چشم ناتوان بيرون

عالمي بر شکن زلف سياهت مفتون

اي سر زلف تو ليلي و جهاني مجنون

که وصف آتش سوزان به ني مشکل توان کردن

زبان خامه نتواند حديث دل بيان کردن

لشکر حبش بر ختن مزن

سنبل سيه بر سمن مزن

کاسه‌ي ياقوت بين از لاله در صحن چمن

خط زنگاري نگر از سبزه بر گرد سمن

راستي را چون قدت سروي نديدم در چمن

اي ز سنبل بسته شادروان مشکين بر سمن

چشم موج افکن ما بنگر و دريا را بين

خيز و در بحر عدم غوطه خور و ما را بين

عهد و پيمان وفاداريش بين

هر زمان آهنگ بيزاريش بين

گرفته چين بدو هندوي زلف چين بر چين

زهي خطي به خطا برده سوي خطه‌ي چين

مشک سياهت بر لاله پرچين

اي شام زلفت بتخانه‌ي چين

تحيتي چو رخ دلگشاي حور العين

تحيتي چو هواي رياض خلد برين

وان شکنج زلف همچون نافه‌ي چين

آن لب شيرين همچون جان شيرين

حال گدايان دلشکسته‌ي مسکين

کيست که گويد ببارگاه سلاطين

گو بيا در عالم جان جان عالم را ببين

هرکه شد با ساکنان عالم علوي قرين

مگر هر شب گذر دارد بر آن گيسوي مشک آگين

نسيم صبح کز بويش مشام جان شود مشکين

سرو گل رخسار نبود ور بود نبود چنين

سرو را گل يار نبود گر بود نبود چنين

راه بابل مي‌زند هاروت افسون ساز او

صيد شيران مي‌کند آهوي روبه باز او

ماه من خورشيد بين در سايه‌ي بغطاق او

ترک من خاقان نگر در حلقه عشاق او

مي‌برد آرامم از دل زلف بي آرام او

آب آتش مي‌رود زان لعل آتش فام او

بخون غرقه در پاي يکران او

خوشا کشته برطرف ميدان او

بتاب طره مهپوش سايه گستر تو

به آفتاب جهانتاب سايه پرور تو

هيچ نمي‌رود برون از دل من دهان تو

ايکه چو موي شد تنم در هوس ميان تو

نا ديده ديده هيچ بلطف دهان تو

اي هيچ در ميان نه ز موي ميان تو

خيمه زن بر سر آن کوي که من دانم و تو

برو اي باد بدانسوي که من دانم و تو

مطلع صبح صادقان طلعت دلگشاي تو

اي شب قدر بيدلان طره‌ي دلرباي تو

حلقه‌ي سوداي دل گيسوي تو

اي چراغ ديده‌ي جان روي تو

خسته مگذار مرا وز سر تيمار مرو

اي طبيب دل ريش از سر بيمار مرو

خاتون آب جامه‌ي آتش نقاب کو

صبحست ساقيا مي چون آفتاب کو

گفت بگذر زان بت پيمان شکن پيمانه کو

دوش مي‌کردم سوال از جان که آن جانانه کو

در آرزوي توام لذت جواني کو

مرا ز هجر تو اميد زندگاني کو

براستي که قدي زين صفت کراست بگو

که بر ز سرو روان تو خورد راست بگو

در دل آن مه خورشيد لقا چيست بگو

اي صبا حال جگر گوشه‌ي ما چيست بگو

وز صبا نکهت آن زلف سمن سا بشنو

نفحه‌ي گلشن عشق از نفس ما بشنو

تابنده رخ چو روز سپيد از شب سياه

آن عيد نيکوان بدر آمد بعيدگاه

وي روي من از مهر تو طعنه زده بر کاه

اي سنبله‌ي زلف تو خرمن زده بر ماه

دلم از مهر توآتش زده در خرمن ماه

اي روانم بلب لعل تو آورده پناه

روي بنمود بامداد پگاه

مه بي مهر من ز شعر سياه

که رخم کرد سيه در غم آن روي چو ماه

روي اين چرخ سيه روي ستمکاره سياه

نرد درد عشق براميد درمان باخته

اي دلم جان و جهان در راه جانان باخته

آتش اندر جان جام خوشگوار انداخته

وصف لعلت کرده ساقي وز هواي شکرت

که به آفتاب ماند ز قمر نقاب بسته

قدحي ده اي برآتش تتقي ز آب بسته

مطرب به پرده سازي زخم رباب بسته

خواجو بپرده سوزي ناي رباب خسته

و افکنده شاخ ريحان بر لاله دسته دسته

اي چيده سنبل تر در باغ دسته بسته

و افکنده برآب دسته دسته

اي سنبل تازه دسته بسته

باز بلبل باغ را طاوس پيکر يافته

خسرو گل بين دگر ملک سکندر يافته

چنبر جعد تو از عنبر ناب افتاده

اي سر زلف تو درحلقه و تاب افتاده

در کشتن من شتاب کرده

اي ملک دلم خراب کرده

خيمه سلطان گل بر دامن صحرا زده

تخت خيري بين دگر بر تخته‌ي خارا زده

چشم من بر رهت گلاب زده

اي لبت خنده بر شراب زده

فارغ از سجاده و تسبيح و طاعات آمده

اي خوشا مست و خراب اندر خرابات آمده

خورشيد قندز پوش او آشوب بلغار آمده

آن ترک بلغاري نگر با چشم خونخوار آمده

وانگه کمينه خادم او عنبر آمده

چون سنبلت که ديد سياهي سر آمده

ورت از دست بر آيد کرم از دست مده

اي پسر دامن اهل قدم از دست مده

ناديده بخواب خواب ديده

بي تو مرا پر آب ديده

مرا صد چشمه در چشم و ترا صد ديده در ديده

زهي روي دل افروزت چراغ و چشم هر ديده

گشوده آتش مهر تو آبم از ديده

زهي ربوده خيال تو خوابم از ديده

بتنگي دهنت هيچ ديده‌ي ناديده

زهي جمال تو خورشيد مشرق ديده

که دارد از غم هجرت دلي بصد پاره

بساز چاره‌ي اين دردمند بيچاره

ز عنبر طوق و از زر کرده ياره

برآمد ماهم از ميدان سواره

هر دم آن جادوي تيرانداز شوخ ترکتاز

چون توانم کرد با آن ترک کافر خرخشه

قرابه پر کن و در گردش آر آن شيشه

پري رخا منه از دست يکزمان شيشه

بر لاله ز مشک سيه افکنده گلاله

اي از گل رخسار تو خون در دل لاله

وي بر قمر ز عنبر تر بسته سلسله

اي خوشه چين سنبل پرچينت سنبله

مي‌رفت بسر وقت حريفان شبانه

دي آن بت کافر بچه با چنگ و چغانه

ور اهل دلي بر در دلدار فرود آي

پرواز کن اي مرغ و بگلزار فرود آي

نيست در سايه‌اش آن يمن که در پر هماي

باز هر چند که در دست شهان دارد جاي

چنگ بر ساز کن و خوش بزن و خش بسراي

از براي دلم اي مطربه‌ي پرده‌سراي

شبست يا خم آن طره قمر فرساي

مهست يا رخ آن آفتاب مهر افزاي

روز را از شکن طره‌ي شبگون بنماي

پرده ابر سياه از مه تابان بگشاي

وي چشمه‌ي کوثر ز لب لعل تو آبي

اي روضه‌ي رضوان ز سر کوي تو بابي

که با لب تو حکايت کنم ز هر بابي

ز زلف و روي تو خواهم شبي و مهتابي

بساز اي مطرب مجلس ربابي

بيار اي لعبت ساقي شرابي

مرا درياب و آب چشم خون افشان که دريابي

زهي اشکم ز شوق لعل ميگون تو عنابي

بدنيي روضه‌ي عقبي نيابي

دلا تا طلعت سلمي نيابي

در فنا محو شو ار ملک بقا مي‌طلبي

خود پرستي مکن ار زانکه خدا مي‌طلبي

کوس عزلت زن اگر ملکت کسري طلبي

ترک صورت کن اگر عالم معني طلبي

بنشين که آشوب از جهان برخاست چون برخاستي

در باغ چون بالاي تو سروي نديدم راستي

تذکار وصلک بهجتي هذا نصيبي ليلتي

يا من قريرة مقلتي لقياک غاية منيتي

برآيد نوحه‌ي مرغ از نواحي

چو دستان برکشد مرغ صراحي

طف حول ربع سلمي يا ذارع البوادي

ز رارض دار سعدي يا بارق الغوادي

ز دست رفتي و سر در سر وفا کردي

چو در طريق محبت قدم زدي خواجو

گفت از آنروي که دل دادي و جان نسپردي

گفتمش از چه دلم بردي و خونم خوردي

نهال کين بنشاندي و بيخ مهر بکندي

چه کرده‌ام که بيکبارم از نظر بفکندي

گهي فرياد خوان گشتي گهم فرياد رس بودي

کجا باز آيد آن مرغي که با من همقفس بودي

درد دلسوز مرا مايه‌ي درمان بودي

ياد باد آنکه دلم را مدد جان بودي

ورش بر ما گذر بودي چه بودي

گر آن مه در نظر بودي چه بودي

وي سرو روان دي بگلستان که بودي

اي شمع چگل دوش در ايوان که بودي

هيچ تنگ شکر چنان ديدي

هيچ شکر چو آن دهان ديدي

نشسته در ميان لاله زاري

چه خوش باشد دمي با دوستداري

که بر لاله غاليه سائي و از طره غاليه باري

تو آن ماه زهره جبيني و آن سرو لاله عذاري

يا راعي الرعايا يا مجري الجواري

يا باري البرايا يا زاري الذراري

خون دل ما خوري و باک نداري

آب رخ ما بري و باد شماري

نافه‌ي مشک تتار از سر زلفت تاري

اي دلم بسته ز زلف سيهت زناري

غاليه بوئي مگر نسيم نگاري

اي نفس مشک بيز باد بهاري

نگاري مهوشي بتي عياري

بخوبي چو يار من نباشد ياري

بر مشتريت پرده‌ي ديباي ششتري

اي مهر ماه روي ترا زهره مشتري

پرده بردار که تا خلق ببينند پري

اي که بر ديده‌ي صاحب‌نظران مي‌گذري

مي‌کند صيد بلبل سحري

گل سوري دگر بجلوه گري

دو چشم من همه با آب مي‌کند بازي

چو چشم مست تو با خواب مي‌کند بازي

مکن بر جان خويش آخر ز راه کين کمين سازي

ميا در قلب عشق ايدل که بازي نيست جانبازي

کجا روم که فرس بر من شکسته نتازي

گرفتمت که بگيرم عنان مرکب تازي

هزار آوا شود مرغ سحر خوان از خوش آوازي

سحر چون باد عيسي دم کند با روح دمسازي

که کار زنده‌دلان عشق بازي است نه بازي

اگر تو عشق نبازي بعمر خويش چه نازي

وين شب تيره‌ي هجران بسر آيد روزي

صبح وصل از افق مهر بر آيد روزي

وي تير چشم مستت در عين ديده دوزي

اي آفتاب رويت در اوج دلفروزي

چکنم باز گرفتار شدم در هوسي

در دلم بود کزين پس ندهم دل بکسي

بترک خويش و بيگانه بگو تا خويش ما باشي

تو چون قربان نمي‌گردي کجا همکيش ما باشي

دل به تو مي‌کشد مر از آنکه لطيف و دلکشي

گر بفريب مي‌کشي ور بعتاب مي‌کشي

عرج علي اهيلي و اخبرهم اشتياقي

يا حادي‌النياق قد ذبت في‌الفراق

بريز خون صراحي بيار باده باقي

شبست و خلوت و مهتاب و ساغر اي بت ساقي

في حشاي اضطرمت نايرة الا شواق

تشنه‌ام تا بکي آخر بده آبي ساقي

و غررت الودق و الديک حاک

تبسمت الزهر والمزن باک

سر فرو کرده پري پيکرک از منظرکي

دلکم برد بغارت ز برم دلبرکي

کاجي بکويش بودي مجالي

چون نيست ما را با او وصالي

مي‌فکند از ناله هر دم در گلستان غلغلي

دوش بر طرف چمن گلبانگ مي‌زد بلبلي

قدح بروي صبوحي کشان لم يزلي

خوشا شراب محبت ز ساغر ازلي

قلزم پر شور شوقت را نبينم ساحلي

راه بي پايان عشقت را نيابم منزلي

بالدمع بل ذيلي هذا نصيب ليلي

يا من اليک ميلي قف ساعة قبيلي

کلما اعرضت عني زدت شوقا في غرامي

يا ملولا عن سلامي انت في‌الدنيا مرامي

که آفتاب بلندي چو بر کناره‌ي بامي

گر آفتاب نباشد تو ماه چهره تمامي

زانکه در شهر شدم شهره بدرد آشامي

کس به نيکي نبرد نام من از بدنامي

چشم تو مست خواب و تو مست و خراب مي

اي رفته پيش چشمه‌ي نوش تو آب مي

رهروان راه عشقت هر دمي در عالمي

اي مقيمان درت را عالمي در هر دمي

صبرم اگر مدد شدي دل ز تو واستاندمي

روي تو گر بديدمي جان بتو بر فشاندمي

من از بادام ساقي مست و مستان مست خواب از مي

حريفان مست و مدهوشند و شادروان خراب از مي

شربت کوثر ترا و جنت اعلي

باده‌ي گلگون مرا و طلعت سلمي

خورشيد پيش آتش روي تو کرده خوي

اي از حياي لعل لبت آب گشته مي

بتو از تو راه جويم بنشان بي‌نشاني

ز تو با بتو راز گويم بزبان بيزباني

فروزنده ماهي به لب دلستاني

خرامنده سروي به رخ گلستاني

چون نديدي کان گوهر گوهر کانرا چه داني

چون نداري جان معني معني جانرا چه داني

بدان زمين گذري کن در آن زمان که تو داني

ايا صبا خبري کن مرا از آن که تو داني

گو چو کشتي مده از دست شکاري که تو داني

و گر آهنگ شکارش بود آنشاه سواران

وردت اينست که بيگانه‌ي خويشم خواني

کامت اينست که هر لحظه ز پيشم راني

در سرو کشيده پرنياني

به سر ماه فکنده طيلساني

که جانرا انس ممکن نيست با اين جن انساني

دلا بر عالم جان زن علم زين دير جسماني

جانم به لب آمد ز غم و درد نهاني

دي سير برآمد دلم از روز جواني

تو داني گر بخواني ور براني

گهم راني و گه دشنام خواني

نه محض جوهر روحي که روح جوهر جاني

چگونه سرو روان گويمت که عين رواني

علي غفلة من صروف الزمان

سقي الله ايام وصل الغواني

اض الخد ام برق يماني

اروض الخلدام مغني الغواني

که با کس نماني و با کس نماني

بدينسان که از ما جهاني جهاني

نه آخر تواني که ما را زياني

نه آخر تو آني که ما را زياني

چگونه در نظر آيد جمال طلعت ليلي

مگر بديده مجنون نظر کني ورني

بگذر ز سر اگر سر و سامان طلب کني

در باز جان گر آرزوي جان طلب کني

با رخ آن جان جهان آرزوي جان چکني

اي دل اگر ديو ني ملک سليمان چکني

دل ما را مشکن بيش بپيمان شکني

شايد آنزلف شکن بر شکن ار مي‌شکني

چرا جفا کني و عهد را وفا نکني

نه عهد کرده‌ئي آخر که قصد ما نکني

کين مردم دين‌شناسي و مسلماني کني

مهر سلمي ورزي و دعوي سلماني کني

بر باد داده آب رخ من چو خاک کوي

اي لاله زار آتش روي تو آب روي

وز جام باده کام دل بيقرار جوي

مستي ز چشم دلکش ميگون يار جوي

مي‌نمايد لاله‌ي خود روي روي

اي صبا با بلبل خوشگوي گوي

جاويد زنده مانم اگر جان من شوي

جان پرورم گهي که تو جانان من شوي

گوي را منکر نشايد گشت با چوگان بگوي

ايکه گوئي کز چه رو سر گشته مي‌کردي چو گوي

رو بترک گوي سر گردان بگوي

چون ني سر گشته‌ي چوگان چو گوي

سر سبزي خط سيهت سر بسر از موي

اي سبزه دمانيده بگرد قمر از موي

نتوان ديدن از آن موي ميان يک سر موي

اي ميان تو چو يک موي و دهان يکسر موي

روشن بگو حکايت آن ماه خرگهي

اي پيک عاشقان اگر از حالم آگهي

نور رخت از طره شب برده سياهي

اي آينه قدرت بيچون الهي

بشکر خنده‌ي شيرين دل خلقي بربائي

گر تو شيرين شکر لب بشکر خنده در آئي

صورت نتوان بستن نقشي بدلارائي

چون پيکر مطبوعت در معني زيبائي

برآيد نغمه‌ي دستانسرائي

خوشا وقتي که از بستانسرائي

وي لب لعل تراي عادت روح افزائي

اي سر زلف ترا پيشه سمن فرسائي

 

اشعار خواجوي كرماني 6

سروم از ريحان تر برگل نقاب انداختست

ما هم از شب سايبان برآفتاب انداختست

بر سمنت مشگ سيه بيختست

ايکه لبت آب شکر ريختست

عقلم از جام عشق سرمستست

کارم از دست دل فرو بستست

چه خطست آن که بس در خور نوشتست

خطي کز تيره شب برخور نوشتست

سنبلش در پيچ و ما را رشته‌ي جان تافتست

جان ما بر آتش و گيسوي جانان تافتست

زآتش روي تو آب گل سوري رفتست

ايکه زلف سيهت برگل روي آشفتست

دلم از ديده خون چکيده‌ي تست

جانم از غم بلب رسيده‌ي تست

سلطان وقت خويشي و سلطان گداي تست

گر حرص زيردست و طمع زير پاي تست

دل بر اميد وعده وجان در قفاي تست

مگذر ز ما که خاطر ما در قفاي تست

اهل دلرا قبله محراب خم ابروي تست

دلبرا خورشيدتابان ذره‌ئي از روي تست

بلکه آنست سليمان که ز ملک آزادست

پيش صاحب‌نظران ملک سليمان بادست

دلم از آتش هجر تو کباب افتادست

جانم از باده‌ي لعل تو خراب افتادست

وانکه دل بر تو نبستست دلش نگشادست

بسته‌ي بند تو از هر دو جهان آزادست

بدرستي که دل نازک ساغر بشکست

رمضان آمد و شد کار صراحي از دست

مشاطه سر زلف پريشان تو بشکست

بشکست دل تنگ من خسته کزين دست

نثار گوهرم از کلک در نثار خودست

زلال مشربم از لفظ آبدار خودست

بنزد اهل حقيقت مقام محمودست

مقيم کوي تو گشتم که آستان اياز

بس که برنرگس مخمور چمن خنديدست

هر که او ديده‌ي مردم کش مستت ديدست

آنکه دزديده در آن ديده خونخوار تو ديدست

وه که از دست سر زلف سياهت چه کشيدست

رقم از غاليه بر گل زده کاين خط غبارست

گره‌ي زلف بهم بر زده کاين مشک تتارست

شراب نوشگوار از لب شکر بارست

شعاع چشمه‌ي مهر از فروغ رخسارست

وليک با گل وصل تو خار بسيارست

به بوستان جمالت بهار بسيارست

وز طره طوق کرده که از مشک چنبرست

نعلم نگر نهاده برآتش که عنبرست

خروش بلبله خوشتر زبانک بلبل مست

سحر بگوش صبوحي کشان باده‌پرست

جانم از جام مي عشق تو ديوانه و مست

اي لبت باده‌فروش و دل من باده‌پرست

تا نگوئي کاين زمان گشتم خراب

کي رسد دستم بدين بالاي پست

گفت خاموش که آن فتنه دور قمرست

گفتمش روي تو صد ره ز قمر خوبترست

زلف دلبند تو هر لحظه دلاويزترست

لب شيرين تو هر دم شکر انگيزترست

لفظ خوشت ز لل منثور خوشترست

بيمار چشم مست تو رنجور خوشترست

در حلقه آن کمند دلاويز خوشترست

در خنده آن عقيق شکرريز خوشترست

وانکه اقرارش به بت‌رويان نباشد کافرست

زاهد مغرور اگر در کعبه باشد فاجرست

که رشک طلعت خورشيد و طيره‌ي قمرست

فروغ عارض او يا سپيده سحرست

وين همه هستي ما هستي هستي دگرست

اين همه مستي ما مستي مستي دگرست

سخن اهل حقيقت ز زباني دگرست

جان هر زنده دلي زنده بجاني دگرست

چشمم از عکس جمالش لاله زاري ديگرست

بوستان طلعتش را نوبهاري ديگرست

وان نه زلفست و بنا گوش که شام و سحرست

آن نه رويست مگر فتنه‌ي دور قمرست

وانجا که نيازست چه حاجت بنمازست

ز آتشکده و کعبه غرض سوز ونيازست

زان رو دلم چو زلف سياهت مشوشست

از لعل آبدار تو نعلم برآتشست

خلوت ومهتاب باخوبان مه پيکر خوشست

باغ و صحرا با سهي سروان نسرين برخوشست

دميده سنبلت از برک نسترن چه خوشست

شکنج زلف سياه تو بر سمن چو خوشست

در لب لعل تو جلايي خوشست

در شب زلف تو مهتابي خوشست

خط عنبرينت سياهي خوشست

رخ دل‌فروز تو ماهي خوشست

ز رشک طلعت او شمع انجمن بنشست

بوقت صبح چو آن سرو سيمتن بنشست

بر اميد گنج در ويرانه نتوانم نشست

بيش ازين بي همدمي در خانه نتوانم نشست

اين چه دامست که دور از تو مرا در پيشست

خطر باديه‌ي عشق تو بيش از پيشست

فريب چشم تو ناموس سامري بشکست

بهار روي تو بازار مشتري بشکست

چون زنگي گرفته بشب مشعلي بدست

اي بر عذار مهوشت آن زلف پرشکست

نمي دانم دگر بار اين چه ينگست

ترا با ما اگر صلحست جنگست

ز آنرو که هلال ار نشود بدر محالست

ابروي تو طاقست که پيوسته هلالست

خطت تفسير آيات کمالست

رخت خورشيد را يات جمالست

لطف تو بغايت کمالست

حسن تو نهايت جمالست

سرنامه‌ي نامه کمالست

خطت که کتابه‌ي جمالست

وانکه مجنون را بچشم عقل بيند عاقلست

هرکه مجنون نيست از احوال ليلي غافلست

چون بمعني بنگري جان و دلست

اين چنين صورت گر از آب و گلست

وز دست تو رفته عقل و دين از دست

اي من ز دو چشم نيم مستت مست

دو زلف افعي ضحاک و چهره جام جمست

ترا که موي ميان هم وجود و هم عدمست

دست در دست جوانان و صراحي در دست

دوش پيري ز خرابات برون آمد مست

مانند دسته‌ي گل و گلدسته‌ئي بدست

ديشب درآمد از درم آنماه چهره مست

حديث من گل صد برگ گلشن جانست

اگر چه بلبل طبعم هزار دستانست

آشنايان غمت را چه غم از خويشانست

پند خويشان نکنم گوش که بي خويشتنم

يا مي که درو خاصيت جوهر جانست

آن جوهر جانست که در گوهر کانست

که پنداري که خونشان در ميانست

دلم با مردم چشمت چنانست

ولي اشکم چو ياقوت روانست

مرا ياقوت او قوت روانست

چشمم ز غمت چشمه‌ي ياقوت روانست

ياقوت روان بخش تو تا قوت روانست

گفتا که پري را چکنم رسم چنانست

گفتم که چرا صورتت از ديده نهانست

خال هندويت سياهي روشنست

روز رخسار تو ماهي روشنست

بتيره شب در ميخانه جاي خواب منست

بوقت صبح مي روشن آفتاب منست

سموم صاعقه سوز آه پرشرار منست

سحاب سيل فشان چشم رودبار منست

بلبل باغ سخن منطق گوياي منست

گل بستان خرد لفظ دلاراي منست

عقل بر دانه‌ي خال سيهت مفتونست

زلف ليلي صفتت دام دل مجنونست

يا ماه شب چارده بر روي زمينست

آن ترک پريچهره مگر لعبت چينست

جنت فراز سرو قيامت قيام اوست

آن حور ماه چهره که رضوان غلام اوست

ور سر کشد تنعم من در جفاي اوست

گر سردر آورد سرم آنجا که پاي اوست

کز نکورويان اگر بد در وجود آيد نکوست

من بقول دشمنان هرگز نگيرم ترک دوست

شکرست آن کام جان يا لعل شکرخاي دوست

عنبرست آن دام دل يا زلف عنبرساي دوست

در حيا از چشم من هر ابر نيساني که هست

اي فداي قامتت هر سرو بستاني که هست

اشعار خواجوي كرماني 5

اولین بیت هر شعر در ذیل آمده است. لطفا برای مشاهده شعر کامل بر روی ابیات ، کلیک کنید

چرخ گردي ز آستانه‌ي ماست

عقل مرغي ز آشيانه‌ي ماست

قاف تا قاف جهان حرفي از افسانه‌ي ماست

کاف ونون جزوي از اوراق کتب خانه ماست

ما زير دست مهر و فلک زير پاي ماست

مائيم آن گداي که سلطان گداي ماست

خورشيد شمسه‌ي حرم کبرياي ماست

جمشيد بنده در دولتسراي ماست

زخم از کسي خوريم که رنجش شفاي ماست

رنج از کسي بريم که دردش دواي ماست

آخر اي مغبچگان راه خرابات کجاست

منزل پير مغان کوي خرابات فناست

که دردي که از دوست باشد دواست

گر از جور جانان ننالي رواست

شبش از چشمه‌ي خورشيد برانگيخته است

شامش از صبح فروزنده درآويخته است

خط تو آن نبات که از قند رسته است

شوريده‌ئيست زلف تو کز بند جسته است

پشت فلک ز بار غمم خم گرفته است

روي زمين و خون دلم نم گرفته است

زانک پيش هرکسي راز دلم بگشاده است

هيچ مي‌داني چرا اشکم ز چشم افتاده است

تو خوش برآي که با جان برابر آمده است

گرت چو مورچه گرد شکر برآمده است

لب غنچه برچشمه خنديده است

چو سرچشمه‌ي چشم من ديده است

بهشت وصل را آدم حجابست

مسيح روح را مريم حجابست

غم دل در جهان جان حجابست

دلا جان در ره جانان حجابست

لبش با آتش اندر عين آبست

رخش با آب و آتش در نقابست

ما جمله جگر تشنه و عالم همه آبست

ياران همه مخمور و قدح پر مي نابست

هنوزت سنبل اندر پيچ و تابست

هنوزت نرگس اندر عين خوابست

جان من با گره زلف تو در عهد الست

آنزمان مهر تو مي‌جست که پيمان مي‌بست

وز قند تو شور در نباتست

رخسار تو شمع کايناتست

و آشوب چين زلف تو در هر ولايتيست

از روضه‌ي نعيم جمالش روايتيست

وي مرغ سليمان خبر آخر ز سبا چيست

اي پيک صبا حال پري چهره‌ي ما چيست

که هر تار از سر زلفش تتاريست

ز زلفش نافه‌ي تاتار تاريست

که رخي همچو زر بديناريست

برسر کوي عشق بازاريست

چه غم ز چهره زرد و سرشک گلناريست

ترا که طره‌ي مشکين و خط زنگاريست

نظري کن که بجانم خطر از بيماريست

جان من جان مرا چون ضرر از بيماريست

کان کسي نيست که هرلحظه دلش پيش کسيست

نفسي همدم ما باش که عالم نفسيست

شاخ شمشاد چو آن قامت سروآسا نيست

غره‌ي ما جز آن عارض شهرآرا نيست

زبان بي زبانان بي زبانيست

نشان بي نشانان بي نشانيست

لب شکر شکنش گوهر بدخشانيست

بتي که طره او مجمع پريشانيست

چشم جادوي تو در خوابست و ما را خواب نيست

زلف هندوي تو در تابست و ما را تاب نيست

نهايت ره مشتاقرا بدايت نيست

بدايت غم عشاق را نهايت نيست

کز من خاکي کنون برهيچ خاطر گرد نيست

چون غبار هستيم بنشست گفتم روشنست

صيدي بدست کن که سرش در کمند نيست

کو دل که او بدام غمت پاي بند نيست

گر چه بر منظرش ادارک نظر قادر نيست

هيچکس نيست که منظور مرا ناظر نيست

طائران عشق را پرواز گه جز طور نيست

عشق سلطانيست کو را حاجت دستور نيست

وآنرا که در نياز نبيني نماز نيست

اينجا نماز زنده‌دلان جز نياز نيست

حاصلم زين قرص زرين نيم ناني بيش نيست

مرغ جانرا هر دو عالم آشياني بيش نيست

طوطي خوش خوان جان دستانسرائي بيش نيست

روضه‌ي خلد برين بستانسرائي بيش نيست

راه پر آفت سوداي ترا منزل نيست

ورطه‌ي پر خطر عشق ترا ساحل نيست

وان مسيحي که منش ديده‌ام از مريم نيست

آن نگيني که منش مي‌طلبم با جم نيست

که درد را چو اميد دوا بود غم نيست

اگر ترا غم امثال ما بود غم نيست

طوطي خوش نغمه را از شکرستان چاره نيست

اهل دل را از لب شيرين جانان چاره نيست

کدام صيد که در آرزوي بند تو نيست

کدام دل که گرفتار و پاي بند تو نيست

وز غم عشق تو در شهر چه غوغاست که نيست

در سر زلف سياه تو چه سوداست که نيست

گنج ما محصول هر ويرانه نيست

شمع ما مامول هر پروانه نيست

گنج ما گنجيست کو در کنج هر ويرانه نيست

شمع ما شمعيست کو منظور هر پروانه نيست

بگذر از وي که جاي بازي نيست

گرچه کاري چو عشقبازي نيست

کاندر شکرستان شکري بي مگسي نيست

مشنو که مرا با لب لعلت هوسي نيست

ضايع آن ديده که برطلعت زيبائي نيست

هيچ دل نيست که ميلش بدلارائي نيست

که مرا بر سر آن کوي نظر بر سوئيست

بر سر کوي خرابات محبت کوئيست

جانم ز غم برآمد و از غم خبر نداشت

ديشب دلم ز ملک دو عالم خبر نداشت

سيلم از ديده روان گشت و ز منزل بگذشت

کاروان خيمه به صحرا زد و محمل بگذشت

شکر آبي ز چشمه‌ي نوشت

اي قمر تابي از بناگوشت

مهر رخسار تو شرحش بر قمر بايد نوشت

لعل شيرين تو وصفش بر شکر بايد نوشت

سجده گه گر بنيازست چه مسجد چه کنشت

منزل ار يار قرينست چه دوزخ چه بهشت

ز لعلت آب حيوان مي‌توان يافت

ز کفر زلفت ايمان مي‌توان يافت

يا شنيدي ز کسي کان بت عيار برفت

هيچ داري خبر اي يار که آن يار برفت

باد بستان دشت را در عنبر سارا گرفت

ابر نيسان باغ را در للي لالا گرفت

سبزه‌اش طرف گلستان بگرفت

سنبلش برگ ارغوان بگرفت

چه خطا رفت که ابروي کژت چين بگرفت

بر مه از سنبل پر چين تو پر چين بگرفت

صراحي طلب کرد و ساغر گرفت

چو آن فتنه از خواب سر بر گرفت

صبا نسيم سر زلف آن نگار گرفت

سپيده دم که جهان بوي نوبهار گرفت

ما را چون دود بر سر آتش نشاند و رفت

دردا که يار در غم و دردم بماند و رفت

مطرب بگوي نوبت عشاق در نهفت

نوبت زدند و مرغ سحر بانگ صبح گفت

داريم تمناي کناري ز ميانت

اي جان جهان جان وجهان برخي جانت

بجز از سخن نشاني نشنيدم از دهانت

بحز از کمر نديدم سر موئي از ميانت

امام شهر بمحراب مي‌رود سرمست

ز عشق غمزه و ابروي آن صنم پيوست

روشن آن ديده که افتد نظرش بر رويت

خنک آن باد که باشد گذرش بر کويت

بجز صراحي و مطرب مخوا همدم هيچ

برون ز جام دمادم مجوي اين دم هيچ

ازين موئي مي بينم وز آن هيچ

ميانش موئي و شيرين دهان هيچ

کند جمال تو تقرير فالق الاصباح

دهد دو ديده‌ي من شرح مجمع البحرين

که راح را بود آندم خواص جوهر روح

حيات بخش بود باده خاصه وقت صبوح

بيا که جان عزيزم فداي بوي تو باد

ببوي زلف تو دادم دل شکسته بباد

کي رود از يادم آنکش من نمي‌آيم بياد

ياد باد آنکو مرا هرگز نگويد ياد باد

جان من پروانه‌ي شمع شبستان تو باد

پيه سوز چشم من سرشمع ايوان تو باد

بيا گرم خبري زان نگار خواهي داد

نسيم باد صبا جان من فداي تو باد

چه جاي تاب که آتش در آفتاب افتاد

چوعکس روي تو در ساغر شراب افتاد

همچو طوطي زين شکر در شور وشر خواهد فتاد

چون بديدم لعل او گفتم دل شوريده‌ام

شود سياهي چشمم روان بجاي مداد

گهي که شرح فراقت کنم بديده سواد

آشوب در نهاد من ناتوان نهاد

چون سنبل تو سلسله بر ارغوان نهاد

بدان عرق که سحر بر عذار لاله فتاد

بدان ورق که صبا در کف شکوفه نهاد

شادي آنکه نبودم نفسي از وي شاد

ياد باد آنکه نياورد ز من روزي ياد

که در ملکي دو سلطان برنتابد

دل من زحمت جان برنتابد

يا به ياقوت تو سنبل خط ريحان مي‌فرستد

هندوئي را باغبان سوي گلستان مي‌فرستد

آتشم بردل پرخون جگر خوار افتد

چون مرا ديده بر آن آتش رخسار افتد

صد عاشق دلسوخته در بحر غم افتد

از باد صبا در سر زلفش چو خم افتد

از سنبل تر سلسله برنسترن افتد

چون طره عنبر شکنش در شکن افتد

مقبل و بختيار مي‌افتد

هر کرا يار يار مي‌افتد

سرو از اينسان روان نمي‌افتد

مه چنين دلستان نمي‌افتد

حلاوت سخنش در زبان نمي‌گنجد

لطافت دهنش در بيان نمي‌گنجد

غم دل غمگسار جان گردد

اگر آن ماه مهربان گردد

ز تاب مهر تو جانم کباب مي‌گردد

ز جام عشق تو عقلم خراب مي‌گردد

صبا در جيب گوئي نافه‌ي مشک ختا دارد

چه بادست اينکه مي‌آيد که بوي يار ما دارد

در خلوت مسيحا رهبان چه کار دارد

در راه قربت ما ره‌بان چه کار دارد

با ناله‌ي خموشان الحان چه کار دارد

با درد دردنوشان درمان چه کار دارد

اشعار خواجوي كرماني 3

اولین بیت هر شعر در ذیل آمده است. لطفا برای مشاهده شعر کامل بر روی ابیات ، کلیک کنید

مطرب خوش نوا بساز رباب

ساقي سيمبر بيار شراب

هر دم بجام لعل لبت تشنه‌تر شراب

اي جان من بياد لبت تشنه بر شراب

سر ببالين ابد باز نهد مست وخراب

هر که در عهد ازل مست شد از جام شراب

وي دل پر خون من هم نمک و هم کباب

اي لب ميگون تو هم شکر و هم شراب

برخيز و بده شراب بنشين و بزن رباب

من مستم و دل خراب جان تشنه و ساغر آب

بر مه کشيد چنبر و درشب فکند تاب

ديشب درآمد آن بت مه روي شب نقاب

در شب فکنده چين بر مه فکنده تاب

اي کرده مه را از تيره شب نقاب

دردم صبح از شب تاريک بنماي آفتاب

برقع از رخ برفکن اي لعبت مشکين نقاب

ديدم آن نرگس پرفتنه‌ي فتان در خواب

رفت دوشم نفسي ديده‌ي گريان در خواب

وآب رويت برده آب از روي آب

اي ز چشمت رفته خواب از چشم خواب

وي زلف تابدار تو بر مه فکنده تاب

اي چشم نيم‌خواب تو از من ربوده خواب

ما ز چشم مي پرستت مست و چشمت مست خواب

اي لب لعلت ز آب زندگاني برده آب

يا درآيد ز در آن شمع شب افروز امشب

گوئيا عزم ندارد که شود روز امشب

چند سازيم چنين بي سر و سامان همه شب

چند سوزيم من و شمع شبستان همه شب

که نيست شرط محبت جدائي از محبوب

طمع مدار که دوري گزينم از رخ خوب

زانک نبود سنبل سيراب در بستان غريب

طره مشکين نباشد بر رخ جانان غريب

مرده‌ي مرجان جان‌افزاي تست آب حيات

اي که از سرچشمه‌ي نوشت برفت آب نبات

نکشم سر ز خطت زانک بوجهست برات

گر بخونم بخط خويش برات آوردي

در وفايت جان ببازم تا کجا يابم وفات

پيش اسبت رخ نهم ز آنرو که غم نبود زمات

رحم آر که خون در دلم افتاد ز دستت

تا کي ندهي داد من اي داد ز دستت

اشکم آتش در دل لعل بدخشان افکند

نور رويت تاب در شمع شبستان افکند

اي بسا فتنه که هر دم بجهان در فکند

ترکم از غمزه چو ناوک بکمان در فکند

نتواند که مرا بي سر و بي پا نکند

آنکه هرگز نظري با من شيدا نکند

يا جفا بر من دلخسته‌ي شيدا نکند

هيچکس نيست که وصل تو تمنا نکند

تن خاکي طلب جان چه کند گر نکند

جان وطن بر در جانان چه کند گر نکند

چرا که مرغ چمن ترک بوستان نکند

گمان مبر که دلم ميل دوستان نکند

لب لعلش مدد جان نکند چون نکند

سنبلش غارت ايمان نکند چون نکند

پلنگ صيد فکن قصد آهوان نکند

چنانکه صيد دل آن چشم آهوانه کند

روز من بد روز را همچون شب تاري کند

چون سايبان آفتاب از مشک تاتاري کند

سايبان آفتاب از شاخ سنبل مي‌کند

ماه من مشک سيه در دامن گل مي‌کند

وليک پيش وجود تو جمله کالعدمند

گمان مبر که در آفاق اهل حسن کمند

ور سوي کعبه شوم راهب ديرم خوانند

سوي ديرم نگذارند که غيرم دانند

غمزه‌هاي تو طبيب دل بيمارانند

طره‌هاي تو کمند افکن طرارانند

دست من گير که اين طايفه پردستانند

مستم آنجا مبر اي يار که سرمستانند

با من خسته برآنند که از پيش برانند

چه کسانند که در قصد دل ريش کسانند

صاحبنظران صوفي صافيش نخوانند

صوفي اگرش باده‌ي صافي نچشانند

صبوحيان نفس از آتش مذاب زنند

چو مطربان سحر چنگ در رباب زنند

مطربان چنگ در رباب زنند

ساقيان چون دم از شراب زنند

معاشران صبوحي هواي جام کنند

چو مطربان سحر آهنگ زير و بام کنند

چه آگه از من شوريده حال مسکينند

پري رخان که برخ رشک لعبت چينند

کشته‌ي تيغ تو گشتن بدعا مي‌خواهند

اهل دل پيش تو مردن ز خدا مي‌خواهند

نقره داران چون نشان زر بطراران دهند

عاقلان کي دل بدست زلف دلداران دهند

از ره ميکده بر بام سماوات آيند

اهل تحقيق چو در کوي خرابات آيند

گر کسي گفت که چون قد تو سروي برخاست

ورنه دود دل ما بيتو کجا بنشيند

دلم را دل نمي‌آيد که بي جانانه بنشيند

تنم تنها نمي‌خواهد که در کاشانه بنشيند

و يا به قطره‌ي شبنم بهار مي‌شويند

به آب گل رخ آن گلعذار مي‌شويند

عيش ما هر جا که يار آنجا بود آنجا بود

ديگرانرا عيش و شادي گر چه در صحرا بود

شب تا بسحر خوابگهم کوي شما بود

آن رفت که ميل دل من سوي شما بود

کوثر حکايتي ز لب جام ما بود

گردون کنايتي ز سر بام ما بود

باده چشم عقل مي‌بست و در دل مي‌گشود

ياد باد آن شب که دلبر مست و دل در دست بود

که عشق لم يزل و لايزال خواهد بود

مرا ز مهر رخت کي ملال خواهد بود

خروش و مستي ما بر دوام خواهد بود

اگر دو چشم تو مست مدام خواهد بود

کار ما را نوا نخواهد بود

تا ترا برگ ما نخواهد بود

کابرويش چاچي کمان و نوک مژگان تير بود

ترک من گوئي که بازش خاطر نخجير بود

جانم چو شمع از آتش دل در گداز بود

دوشم بشمع روي چو ماهت نياز بود

مطربانرا عود بر ساز و دف اندر چنگ بود

ياد باد آن شب که در مجلس خروش چنگ بود

قوت روان من ز شراب مغانه بود

دوشم وطن بجز در دير مغان نبود

بي شمع جمالت بشبستان نتوان بود

بي گلبن وصلت بگلستان نتوان بود

بر سر آتش سوزنده بسي نتوان بود

بي رخ حور بجنت نفسي نتوان بود

بجز از ورزش عشق تو مرا کار نبود

آن زمان کز من دلسوخته آثار نبود

شمع دل من زبانه زن بود

آندم که نه شمع و نه لگن بود

که مبتلا بود آنکس که مبتلاي تو نبود

وفات به بود آنرا که در وفاي تو نبود

شوريدگي از سلسله‌ي موي تو نبود

مشنو که دل خسته‌ي ديوانه ما را

از گرستن ديده نتوانست يک ساعت غنود

دوش کز طوفان اشکم آب دريا رفته بود

سماع ارغنوني و شراب ارغواني بود

ز آه و اشک ميگونم شبي تا روز در مجلس

که قدش غيرت سرو سهي بود

مرا وقتي نگاري خرگهي بود

در ميان باغ کاران يا کنار زنده رود

راستي را در سپاهان خوش بود آواز رود

با خيال لبت از چشم چو جيحون برود

نقش رويت بچه رو از دل پر خون برود

دلربا مي‌آيدم در چشم و دلبر مي‌رود

ترک تيرانداز من کز پيش لشکر مي‌رود

مرده‌ي نرگس پر خواب ترا خواب چه سود

تشنه‌ي غنچه سيراب ترا آب چه سود

بشکر خنده عقيقت شکر ناب شود

باش تا روي تو خورشيد جهانتاب شود

از دو عالم دست کوته کن چو سرو آزاده‌وار

گر در مسجد نبندي سگ بمسجد در شود

وانکش خبر شود ز غمت بيخبر شود

هر کو نظر کند بتو صاحب‌نظر شود

خيالت از سر پر شور من بدر نشود

بيا که بي سر زلفت مرا بسر نشود

چکنم صبر کنم گر چه ميسر نشود

گر مرا بخت درين واقعه ياور نشود

شعف ليلي‌و مجنون بنظر کم نشود

گرمي خسرو و شيرين بشکر کم نشود

تا ز خون دل من مرحله تر مي‌نشود

عجب از قافله دارم که بدر مي‌نشود

ماه من طلعت صبح از شب يلدا بنمود

مهره‌ي مهر چو از حقه مينا بنمود

مستست از آن کباب خواهد

چشمت دل پر ز تاب خواهد

که عاشق جان بي جانان نخواهد

دلم بي وصل جانان جان نخواهد

خون دل نوش اگرت آرزوي جان بايد

جان بر افشان اگرت صحبت جانان بايد

روز وشب معتکف خانه‌ي خمار آيد

هرکه با نرگس سرمست تو در کار آيد

نواي زير و بم از جان مرغ زار برآيد

سحر چو بوي گل از طرف مرغزار برآيد

يا خود ز وجود و عدم ما چه برآيد

پيداست که از دود دم ما چه برآيد

وگر آيد ز خرگاهي برآيد

بسالي کي چنان ماهي برآيد

حوريست که از روضه‌ي رضوان بدر آيد

گوئي بت من چون ز شبستان بدر آيد

سعادت ابدي از درم فراز آيد

به خشم رفته‌ي ما گر به صلح باز آيد

که دلش هر نفس از شوق بپرواز آيد

بلبل دلشده از گل به چه رو باز آيد

در ديده‌ي صاحب‌نظران حسن نمايد

عشقست که چون پرده ز رخ باز گشايد

از تيره شبم صبح درخشان بنمايد

چون برقع شبرنگ ز عارض بگشايد

مرا ز نکهت او بوي دوستان آيد

نسيم باد صبا چون ز بوستان آيد

ظاهر آنست که از سوي سبا مي‌آيد

يا رب اين هدهد ميمون ز کجا مي‌آيد

بتي بنقش تو از چين بدر نمي‌آيد

گلي به رنگ تو از غنچه بر نمي‌آيد

وين چه خاکست کزو بوي سمن مي‌آيد

اين چه بادست که از سوي چمن مي‌آيد

کدام جان که ز غم در فغان نمي‌آيد

کدام دل که ز دوري به جان نمي‌آيد

تاب طره جانان برون نمي‌آيد

مرا دليست که تا جان برون نمي‌آيد

که اين از دست عامي برنيايد

کسي را از تو کامي برنيايد

شهي ز انسان بگاهي برنيايد

مهي چون او به ماهي برنيايد

چون هندوي زلف تو سرافراز نيايد

در پاي تو هرکس که سر انداز نيايد

جز سايه کسي همره و همراز نيايد

جز ناله کسي مونس و دمساز نيايد

ببوي زلف تودر مشک ناب نتوان ديد

به مهر روي تو در آفتاب نتوان ديد

فکر بسي گشت و نشانش نديد

وهم بسي رفت و مکانش نديد

برعروسان بوستان خنديد

صبح چون گلشن جمال تو ديد

هندوئي چون طره‌ي پستت بطراري که ديد

جادوئي چون نرگس مستت به بيماري که ديد

و آشفته و شوريده ببازار برآريد

مستم ز در خانه‌ي خمار برآريد

شبه بر گوشه‌ي ياقوت خموشش نگريد

سبزه پيرامن سرچشمه‌ي نوشش نگريد

همچو شمعم در ميان انجمن ياد آوريد

آخر از سوز دل شبهاي من ياد آوريد

اشکم از ديده روان تا سر راهش بدويد

دوش چون موکب سلطان خيالش برسيد

نشان گنج از ويرانه پرسيد

حديث شمع از پروانه پرسيد

قصه‌ي مست ز هشيار ببايد پوشيد

سخن يار ز اغيار ببايد پوشيد

يا چو مرغم بگلستان ارم ياد کنيد

همچو شمعم بشبستان حرم ياد کنيد

از سمن برگ رخش سنبل تر مي‌رويد

آن شکر لب که نباتش ز شکر مي‌رويد

بهر دلم حال آن نگار بگويد

کيست که با من حديث يار بگويد

رسد به بنده و رمزي ز شهريار بگويد

ز شهريار که آيد که حال يار بگويد

بشنو آخر که ز بلقيس چها مي‌گويد

مرغ جم باز حديثي ز سبا مي‌گويد

اشعار خواجوي كرماني 4

اولین بیت هر شعر در ذیل آمده است. لطفا برای مشاهده شعر کامل بر روی ابیات ، کلیک کنید

اشکم نمک آب و جگر خسته جراحت

اي درد تو درمان دل و رنج تو راحت

ببرد آبم و خون در دل کباب انداخت

کباب شد دلم از سوز سينه و آتش عشق

جگر لاله بر آن دلشده‌ي زار بسوخت

بسکه مرغ سحري در غم گلزار بسوخت

اختر بخت من مسکين بسوخت

آه کز آهم مه و پروين بسوخت

مهر دل آب رخم ز آتش سودا مي‌ريخت

صبح کز چشم فلک اشک ثريا مي‌ريخت

خط بسوي خاور از هندوستان مي‌آمدت

ياد باد آن روز کز لب بوي جان مي‌آمدت

بر در دل خيمه زن گر عالم جان بايدت

از سر جان درگذر گر وصل جانان بايدت

وقت صبحست آفتاب کجاست

ساقيا ساغر شراب کجاست

در بوستان گلي چو رخ دوستان کجاست

اي باغبان بگو که ره بوستان کجاست

يا روضه‌ي خلدست که رضوان من آنجاست

منزلگه جانست که جانان من آنجاست

وين مرغ چه نامست که از سوي سبا خاست

اين باد کدامست که از کوي شما خاست

کار اسلام ز بالاي بلندت بالاست

ايکه از باغ رسالت چو تو شمشاد نخاست

يا نکهت مشکست کز آهوي ختن خاست

اين بوي بهارست که از صحن چمن خاست

همچو من خسته و نالنده و دل ريش چراست

گر نه مرغ چمن از همنفس خويش جداست

نرگس مست تو چون فتنه ازو بيدارست

روز و شب معتکف گوشه محراب چراست

راستي را چه بلائيست که کارت بالاست

کار ما بي قد زيبات نمي آيد راست

اينهم از طالع شوريده‌ي ماست

با منت کينه و با جمله صفاست

بزبان قلم نيايد راست

با تو نقشي که در تصور ماست

پرتو نور تجلي در دل پر نور ماست

طائر طوريم و خاک آستانت طور ماست

درد غم عشق تو درمان ماست

کفر سر زلف تو ايمان ماست

دلي دارد وليکن جان ندارد

کسي کو دل بر جانان ندارد

چه خطا رفت که ابروش دگر چين دارد

آن پريچهره که جور و ستم آئين دارد

با او نظري دارد هر کو بصري دارد

هر کو بصري دارد با او نظري دارد

ميل خاطر دگر امروز بسوئي دارد

دل من باز هواي سر کوئي دارد

از آن ديار حديثي بدين ديار آرد

کدام يار که ما را پيام يار آرد

دل پر درد مرا مژده‌ي درمان آرد

چون صبا نکهت آن زلف پريشان آرد

هزار عاشق دلخسته را بجان آرد

خدنگ غمزه‌ي جادو چو در کمان آرد

کي چهره‌ي گلچهر چو او رنگ نگارد

نقاش که او صورت ارژنگ نگارد

يا صبا نکهت آن زلف دوتا مي‌آرد

کاروان ختني مشک ختا مي‌آرد

وين عجبتر که اگر جان ببرد جان نبرد

دل من جان ز غم عشق تو آسان نبرد

نامه ويس گلندام برامين که برد

قصه غصه فرهاد بشيرين که برد

چندين جفاي خار مغيلان که مي‌برد

مشتاق کعبه گر نکشد رنج باديه

فراقت از دل من لذت جواني برد

توئي که لعل تو دست از عقيق کاني برد

ز مهر روي تو گل جيب پيرهن بدرد

سپيده‌دم که صبا دامن سمن بدرد

ره بمنزل برد آنکو ز سفر در گذرد

تاجداري کند آنکس که ز سردر گذرد

خاصه برگلشن آن سرو خرامان گذرد

خنک آن باد که برخاک خراسان گذرد

جامه‌ي صبر من برفت و قبا کرد

ترک من ترک من گرفت و خطا کرد

ز ماه نو طلب آفتاب بايد کرد

چو شام شد بشبستان بايد کرد

بمهرگان صفت بوستان نشايد کرد

به دشمنان گله از دوستان نشايد کرد

دل تمسک بزلف دلکش کرد

جان توجه بروي مهوش کرد

ساز چنگ و رباب خواهم کرد

باز عزم شراب خواهم کرد

تشبيه بدان زلف و بنا گوش توان کرد

مه را اگر از مشک ز ره پوش توان کرد

بي سرو قدان ميل تماشا نتوان کرد

بي لاله رخان روي بصحرا نتوان کرد

خويشتن را هدف تير بلا نتوان کرد

پشت بر يار گمان ابرو ما نتوان کرد

پيش لعلت صفت زاده‌ي کان نتوان کرد

بر سر کوي تو انديشه‌ي جان نتوان کرد

سر در ميان مجلس عشاق برنکرد

هر کو چو شمع ز آتش دل تاج سر نکرد

دل مرا ز گلستان جان خبر مي‌کرد

سپيده‌دم که صبا بر چمن گذر مي‌کرد

چشمم از درج عقيق تو گهر گرد آورد

طوطي از پسته‌ي تنگ تو شکر گرد آورد

مهر تو دودم از دل بريان بر آورد

سوز غم تو آتشم از جان بر آورد

در آتشم ز آب رخش کاب رخ من مي‌برد

من خاک آن بادم که او بوي دلارام آورد

مرغ را باز در فغان آورد

گل نهالي به بوستان آورد

يا دادم از آن دلبر عيار بگيرد

کس نيست که دست من غمخوار بگيرد

سرحد ختن خيل شه زنگ بگيرد

چون خط تو گرد رخ گلرنگ بگيرد

که بلبل دل از بوستان برنگيرد

دلم ديده از دوستان برنگيرد

درون حلقه نشستست و مار مي‌گيرد

دلم که حلقه‌ي گيسوي يار مي‌گيرد

طوبي چو روان گردي بر رهگذرت ميرد

طوطي چو سخن گوئي پيش شکرت ميرد

شمع در پاي او سر اندازد

مرغ در راه او پر اندازد

مرغ دل من آتش در بال و پر اندازد

چون طوطي خط تو پر بر شکر اندازد

کفر زلف سيهش عالم ايمان ارزد

وصل آن ترک ختا ملکت خاقان ارزد

لعل جان پرور او جوهر جان مي‌ارزد

صحبت جان جهان جان و جهان مي‌ارزد

خمار آلوده‌ئي آخر شرابي هم نمي‌ارزد

حديث آرزومندي جوابي هم نمي‌ارزد

چراغ عمر بباد وزان نمي‌ارزد

بهار دهر بباد خزان نمي‌ارزد

گل بستان اوخاري نيرزد

همه گنج جهان ماري نيرزد

هماي سپهر استخواني نيرزد

دلا سود عالم زياني نيرزد

خروش و ناله ز اهل نشست برخيزد

چو ترک مهوشم از خواب مست برخيزد

وان لحظه که بنشيند بس شور بپا خيزد

آن فتنه چو برخيزد صد فتنه برانگيزد

هر دم لب شيرينش شوري دگر انگيزد

آنکو به شکر ريزي شور از شکر انگيزد

معينست که از اژدها نمي‌ترسد

کسي کزان سر زلف دو تا نمي‌ترسد

وين جگر سوخته را از گذر او چه رسد

دلم از دست بشد تا بسر او چه رسد

وين مرغ فردوس آشيان از باغ رضوان مي‌رسد

اين ترک زنگاري کمان از خيل خاقان مي‌رسد

بنفشه نسخه‌ي آن نوبهار بنويسد

خطي که بر سمن آن گلعذار بنويسد

بر سر و چشم من دلشده جايت باشد

گر سر صحبت اين بي سر و پايت باشد

مکتب عشاق را اديب نباشد

درد غم عشق را طبيب نباشد

وز روز تيره روزان تاريکتر نباشد

شام شکستگان را هرگز سحر نباشد

ناز چه ارزد اگر نياز نباشد

روي نکو بي وجود ناز نباشد

مرغان اين چمن را بايد که پر نباشد

مردان اين قدم را بايد که سر نباشد

يا سرو روان چون قد دلجوي تو باشد

کي طرف گلستان چو سر کوي تو باشد

در چين هزار حلقه‌ي سودا پديد شد

تا چين آن دو زلف سمن‌سا پديد شد

بده صبري درين کارم که کار از دست بيرون شد

مرا اي بخت ياري کن چو يار از دست بيرون شد

مهره حاصل نکند هر که ز مار انديشد

دامن گل نبرد هر که ز خار انديشد

وانکه او را گهري هست ز زر ننديشد

هر که او را قدمي هست ز سر ننديشد

قتيل ضربت عشق از سنان نينديشد

اسير قيد محبت ز جان نينديشد

تو مپندار که آن دلبرم از دل مي‌شد

گر دلم روز وداع از پي محمل مي‌شد

چون سخن مي‌گوئي از لعل تو گوهر مي‌چکد

ايکه از شرمت خوي از رخساره‌ي خور مي‌چکد

واندل نبود کز غم دلدار بنالد

يارش نتوان گفت که از يار بنالد

تو مپندار که از باد هوا مي‌نالد

ني ز دود دل پرآتش ما مي‌نالد

چون سخن گفت ز درج گهرم ياد آمد

لب چو بگشود ز تنگ شکرم ياد آمد

شاهد سرمست من ز خواب برآمد

ماه فرو رفت و آفتاب برآمد

يا مه خلخ بلب بام برآمد

خسرو انجم بگه بام برآمد

شاه من از طرف بارگاه برآمد

وقت صبوح آن زمان که ماه برآمد

با باده پرستان بمناجات درآمد

از صومعه پيري بخرابات درآمد

حلقه‌ي لعل تو درج گهر آمد

شکر تنگ تو تنگ شکر آمد

بشد چو جوهر فرد و فريد باز آمد

مراد بين که به پيش مريد باز آمد

وگر از پاي درافتاد بسر باز آمد

يار ثابت قدم اينک ز سفر باز آمد

از پي دل بشد و سوخته پر باز آمد

بنگر اي شمع که پروانه دگر باز آمد

آن ترک ختائي بچه آيا چه خطا ديد

در ديده جز آن ماه دلافروز نيامد

کو بر سر من شب همه شب اشک فشاند

کس حال من سوخته جز شمع نداند

که مشک و بي زري پنهان نماند

عجب دارم گر او حالم نداند

که جز جانان کسي در جان نداند

حديث جان بجز جانان نداند

حديث بنده‌ي مخلص بشهريار رساند

که مي‌رود که پيامم به شهريار رساند

کار من بيچاره بسامان که رساند

درد من دلخسته بدرمان که رساند

زان سرو قد آزاد نشستن که تواند

گويند که صبرآتش عشقت بنشاند

ديده يک يک همه چون آب فرو مي‌خواند

ماجرائي که دل سوخته مي‌پوشاند

خارم اندر پاي و پا در گل بماند

دل بدست يار و غم در دل بماند

جانم براستان که برآن آستان بماند

برخاک درگه تو چو دوشم مقام بود

بناي شوق ز ما استوار خواهد ماند

حديث عشق ز ما يادگار خواهد ماند

وانکه از دست برون رفت بسر باز نماند

هر که را سکه درستست بزر باز نماند

بدان نازک تني چون مي‌دواند

گل اندامي که گلگون مي‌دواند

وگر مراد نبخشي که از تو بستاند

اگر ز پيش براني مرا که برخواند

يا رب چه دلفريب و چه در خور نوشته‌اند

آن خط شب مثال که بر خور نوشته‌اند

خار ما خورديم و ايشان گل بدست آورده‌اند

رنج ما برديم و گنج ارباب دولت برده‌اند

وانگه بهانه زلف و بنا گوش کرده‌اند

خورشيد را ز مشک زره پوش کرده‌اند

زلف پرچين را چرا برصبح پرچين کرده‌اند

شام خون آشام گيسو را اگر چين کرده‌اند

مرده دل جمعي که دل دادند و جان نسپرده‌اند

زنده‌اند آنها که پيش چشم خوبان مرده‌اند

شب را بپاسباني اختر نشانده‌اند

خورشيد را به سايه‌ي شب در نشانده‌اند

لب لعلت نمک داني پر از قند

زهي زلفت گرهگيري پر از بند

بر گير بارم از دل و بار سفر مبند

اي ساربان به قتل ضعيفان کمر مبند

سلطان ننهد بنده محنت زده را بند

عاقل ندهد عاشق دلسوخته را پند

از خبر رفتيم و ما را بيخبر بگذاشتند

همرهان رفتند و ما را در سفر بگذاشتند

جان غمگين مرا مژده‌ي جانان دادند

دل مجروح مرا آگهي از جان دادند

مژده‌ي آمدن آن صنم چين دادند

دوش چون در شکن طره‌ي شب چين دادند

وين چه نافه‌ست که از سوي تتار آوردند

اين چه نامه‌ست که از کشور يار آوردند

چارطاق لعل بر خضرا زدند

خيمه‌ي نوروز بر صحرا زدند

مدام معتکف آستان خمارند

ز چشم مست تو آنها که آگهي دارند

شاهدان خوابم بچشم جادوي شهلا برند

ساقيان آبم بجام لعل شکر خا برند

مردان اين قدم همه بي پا و بي سرند

مرغان اين چمن همه بي بال و بي پرند

از مشگ سوده سلسله بر نسترن زند

چون ترک من سپاه حبش برختن زند

عارفانرا در سر اندازي صلائي مي‌زند

هم عفي الله ني که ما را مرحبائي مي‌زند

تا رنج نبيند شفا را نشناسند

تا درد نيابند دوا را نشناسند

همچو ما درديکشان در کوي خماران بسند

ساقيا مي زين فزون‌تر کن که ميخواران بسند

بدود دل سبق مشک ناب بنويسند

چون خط سبز تو بر آفتاب بنويسند

بايد که سوادش بشب تار نويسند

هر نسخه که در وصف خط يار نويسند

که به يک جرعه‌ي مي آب رخم بفروشند

مي‌کشندم بخرابات و در آن مي‌کوشند

کجا پند خردمندان نيوشند

در آن مجلس که جام عشق نوشند

اشعار خواجوي كرماني 2

اولین بیت هر شعر در ذیل آمده است. لطفا برای مشاهده شعر کامل بر روی ابیات ، کلیک کنید

که از مرض نبود آگهي طبيبانرا

کجا خبر بود از حال ما حبيبانرا

که امشب باز دارد کاروان را

بگوئيد اي رفيقان ساربان را

دل سرگشته بدست آر جگر خوارانرا

آخر اي يار فراموش مکن يارانرا

کشته افعي تو در حلقه فسون سازانرا

اي بناوک زده چشم تو يک اندازانرا

ز دود سينه کنم تيره چشم کيوان را

شبي که راه هم آه آتش افشان را

بفرما تا فرو روبم به مژگان خاک ميدانرا

اگر در جلوه ميري سمند باد جولانرا

چوتاب طره به هم بر زني همه چين را

چو در گره فکني آن کمند پر چين را

ننگرد هيچ که خلقي نگرانند او را

آنکه بر هر طرفي منتظرانند او را

مهرماش چندان نيست ماه نيمروزي را

رحم بر گدايان نيست ماه نيمروزي را

که به کاشانه کشيم آن بت روحاني را

بده آن راح روان پرور ريحاني را

اي همه رندان مريد پير ساغر گير ما

خرقه رهن خانه‌ي خمار دارد پير ما

آب آتش ميبرد خورشيد شب‌پوش شما

ماه تابانست يا گل يا بناگوش شما

وان دل ماست يا دهان شما

آن تن ماست يا ميان شما

ز سر برون نرود هرگزم هواي شما

اگر سرم برود در سر وفاي شما

گفت اي بنطق طوطي شکرستان ما

آن ماه مهر پيکر نامهربان ما

صبوحست اي بت ساقي بده شراب

مغني وقت آن آمد که بنوازي رباب

کاهنگ چين خطا بود از بهر بهر مشک ناب

اي دل نگفتمت که ز زلفش عنان بتاب

عجلو بالرحيل يا اصحاب

طلع الصبح من وراء حجاب

تا روز نخفتيم من و شمع جگرتاب

ديشب خبرت هست که در مجلس اصحاب

قند مصر از شور ياقوت تو چون شکر در آب

اي خط سبز تو همچون برگ نيلوفر در آب

 

از پرده برون شد دلم آخر بسرآئيد

اي پرده سرايان که درين پرده سرائيد

که آخر ترک بيزاري بگوئيد

خدا را از سر زاري بگوئيد

وز درد من خسته مغانرا بفغان آر

اي پير مغان شربتم از درد مغان آر

گل روي تو برده آب گلنار

زهي تاري ز زلفت مشگ تاتار

ز پا در آمدم از من قدم دريغ مدار

مسيح وقتي ازين خسته دم دريغ مدار

زهي زمانه‌ي بد مهر و چرخ کژ رفتار

مرا زمانه ز بي مهري از تو دور افکند

مهرباني کن و مه را بسها باز گذار

برو اي خواجه و شه را بگدا باز گذار

پرده بگشاي و مرا بسته هجران مگذار

طره بفشان و مرا بيش پريشان مگذار

که يک گلست در اين باغ و عندليب هزار

بجز نسيم که يابد نصيبي از گلزار

نظر بقربت يارست ني بقرب ديار

چو هست قرب حقيقي چه غم ز بعد مزار

شهد يا شکرست يا گفتار

ماه يا جنتست يا رخسار

وي عندليب را نفست کرده شرمسار

اي نغمه‌ي خوشت دم داود را شعار

سبحان من تقدسه الحوت في البحار

سبحان من يسبحه الرمل في القفار

تحيتي بنويسم بسوي يار و ديار

قلم گرفتم و مي‌خواستم که بر طومار

چو سايه بر رهت افتاده زير ديوار

منم ز مهر رخت روي کرده در ديوار

نغمه‌ي بلبل و گل و گلزار

اي خوش وصل يار و فصل بهار

باده در دست و هوا در سر و لب بر لب يار

حبذا پاي گل و صبحدم و فصل بهار

ساقي ز جام لعل لبت باده‌ئي بيار

مائيم و عشق و کنج خرابات و روي يار

و آنکه قربان رهت گشت ز کيشش چه خبر

آشناي تو ز بيگانه و خويشش چه خبر

ور دل از جان بر نمي‌گيري ز جانان درگذر

اي دل ار سوداي جانان داري از جان درگذر

چينيانرا بنده‌ي چين بغلتاقش نگر

شمسه‌ي چين را طلوع ازطرف بغتاقش نگر

گشته لالاي لفظ تو للي تر

گشته هندوي خال تومشک ختن

بتو مشغولم و ز خويش نفور

با تو همراهم و ز غير ملول

بزن سرير توجه ببارگاه سرور

زهي طناب سراپرده‌ي تو گيسوي حور

گنجت چو دست مي‌دهد از مار غم مخور

گر يار يار باشدت اي يار غم مخور

زانکه جاني تو و از جان نتوان بود صبور

دوري از ما مکن اي چشم بد از روي تو دور

که باد از روي خوبت چشم بد دور

برافکن سايبان ظلمت از نور

شراب کوثر و مجلس بهشت و ساقي حور

بيار باده که شب ظلمتست و شاهد نور

بندم بچه جرم مي‌نهد مير

پندم به چه عقل مي‌دهد پير

کايات مودت نبود قابل تفسير

معلوم نگردد سخن عشق بتقرير

بيا و طره برافشان که بشکنم زنجير

فتاده‌ام من ديوانه در غم تو اسير

و آرام دل ز جان طلب و ترک جان بگير

برگير دل ز ملک جهان و جهان بگير

با گل عارض او لاله‌ي نعمان کم گير

با عقيق لب او لعل بدخشان کم گير

عاشقي را گر ملامت در نگيرد گو مگير

بيدلي گردل ز دلبر برنگيرد گومگير

و ابلق ايام را در زير زين آورده گير

ترک عالم گير و عالم را مسخر کرده گير

سرو قباپوش و آفتاب جهانگير

دامن خرگه برافکن اي بت کشمير

درد من ضعيف بدرمان رسيد باز

کار من شکسته بسامان رسيد باز

جان چه باشد دو جهان در ره جانان درباز

اي دل ار صحبت جانان طلبي جان درباز

زين پس من و خيالش و شبهاي دير باز

چون کوتهست دستم از آن گيسوي دراز

شمع نه و عود سوز چنگ زن و عود ساز

خادمه‌ي عود سوز مطربه‌ي عود ساز

با شبه‌ات مار سيه مهره باز

اي شده بر مه ز شبه مهره ساز

نزد عاشق نماز چيست نياز

پيش عاقل نياز چيست نماز

که کنج کعبه ز دير مغان ندانم باز

کجا بود من مدهوش را حضور نماز

کار دينداران نمازست و نماز ما نياز

بنده محمودست و سلطان در ره معني اياز

کام دل حاصل و ايام به کامست امروز

روز عيش و طرب و عيد صيامست امروز

بلبلي باز گفت در نوروز

اين غزل يک دو نوبت از سرسوز

تو دل خلق جهان صيد کني باش هنوز

در جهان قصه حسن تو نشد فاش هنوز

باغ رخسارت پر از گلنار مي‌يابم هنوز

برگ نسرين ترا بي خار مي‌يابم هنوز

بيار باده و بشنو نواي مرغ سحرخيز

نشست شمع سحر اي چراغ مجلسيان خيز

با پسته‌ي شيرين ز شکر شور برانگيز

بگشا بشکر خنده لب لعل شکرريز

خاک پايت همچو آب چشمه‌ي حيوان عزيز

اي دلم را شکر جان‌پرورت چون جان عزيز

حلاوت شکر از طوطي شکر خا پرس

حکايت لب شکر فشان ز من بشنو

مرد معني را نشان از مرد معني بين بپرس

معني اين صورت از صورتگران چين بپرس

برکش ز طرف پرده‌سرا ناله‌ي جرس

اي مرغ خوش‌نوا چه فرو بسته‌ئي نفس

نه مرا در غم عشق تو بجز ناله انيس

نه مرا بر سر کوي تو بجز سايه جليس

بشنو آواي مرغ و ناله‌ي کوس

به فلک مي‌رسد خروش خروس

الرحيل اي لعبت شيرين زبان بدرود باش

الوداع اي دلبر نامهربان بدرود باش

ور من غمخوار را غمخوار نبود گو مباش

يار ما را گر غمي از يار نبود گو مباش

شکست دل از سنبل پرشکستش

زهي مستي من ز بادام مستش

وز پاي درآمدم ز دستش

مستم ز دو چشم نيمه مستش

مکنيد ياد شکر برلعل همچو قندش

مبريد نام عنبر بر زلف چون کمندش

لبت لعل بدخشان مي‌نهندش

رخت شمع شبستان مي‌نهندش

واب شيرين ز عقيق لب شکر بارش

سرو را پاي به گل مي‌رود از رفتارش

مگس گزير نباشد زماني از شکرش

رقيب اگر بجفا باز داردم ز درش

و آرامگاه روح لب روح پرورش

گلزار جنتست رخ حور پيکرش

آن نقش بين که سجده کند نقش آذرش

آن ماه بين که فتنه شود مهر انورش

هيچ شک نيست که پوشيده نماند رازش

هر دل غمزده کان غمزه بود غمازش

ز نافه ختني نقش بر عذار مکش

رقم ز غاليه بر طرف لاله زار مکش

دل فراخست در آن سنبل سرگردانش

گر چه تنگست دلم چون دهن خندانش

داد از آنکس که نباشد غم غمخوارانش

آه از آن يار که نبود خبر از يارانش

وگر او کمر نبندد نظرست در ميانش

اگر او سخن نگويد سخنست در دهانش

ز هيچکس نشنيدم دقيقه‌ئي چوميانش

دگر وجود ندارد لطيفه‌ئي ز دهانش

جز خنده نشاني نشنيدم ز دهانش

بيرون ز کمر هيچ نديدم ز ميانش

بر زبان کي گذرد نام يکي همچو منش

آنکه جز نام نيابند نشان از دهنش

که جز او کيست که برخورد ز سيمين بدنش

حسد از هيچ ندارم مگر از پيرهنش

بت خورشيد بناگوش و مه دردي نوش

ترک خنجرکش لشکرشکن ترلک پوش

خط ريحان تو پيرايه‌ي ياقوت خموش

اي شبت غاليه آسا و مهت غاليه پوش

وي دو زلف کژ پر تاب تو درتابي خوش

اي دو چشم خوش پر خواب تو درخوابي خوش

وي خنده زده شکر شيرين تو بر نوش

اي حلقه زده افعي مشکين تو بر دوش

قدحي خوردم و صد نيش جفا کردم نوش

سخني گفتم و صد قول خطا کردم گوش

چو مست چشم تو گردم مرا که دارد گوش

چو جام لعل تو نوشم کجا بماند هوش

ور زانکه در اين کاري از انکار مينديش

اي دل مکن انکار و از اين کار مينديش

کي بود ديدارت اي خود عاشق ديدار خويش

پرده از رخ بفکن اي خود پرده‌ي رخسار خويش

باشد که بنگريم دگر روي يار خويش

آورده ايم روي بسوي ديار خويش

به شهريار بريد آگهي از اين دل ريش

به شهريار بگوئيد حال اين درويش

حيات بخش بود جام مي بحکم خواص

به بزمگاه صبوحي کنون بمجلس خاص

مايه‌ي روح فزائي بود از روي خواص

بده آن راح روان بخش که در مجلس خاص

که شمع سوخته دل را از آتشست شعاع

بسوز سينه رسند اهل دل بذوق سماع

ز مهر بردل پر خون لاله بنگر داغ

بيار باده که وقت گلست و موسم باغ

در آب معقد فکن آن آتش نشاف

چون آتش خور شعله زد از شيشه شفاف

که گشت زنده ز انفاس او دل مشتاق

شميم باغ بهشتست با نسيم عراق

دل غرق خون ديده ز مهر رخت شفق

اي برده عارضت به لطافت ز مه سبق

شود منکشف بر تو اسرار عشق

چو حرفي بخواني ز طومار عشق

هرکه نگردد سپر تير عشق

طفل بود در نظر پير عشق

بار دگر تاختيم بر سر ميدان عشق

باز برافراختيم رايت سلطان عشق

آزاد شو از سبزه‌ي اين سبز حدائق

اي سرو خرامنده‌ي بستان حقايق

خون شود نافه‌ي آهوي تتاري ز حسد

وين سخن نيست خطا زانکه ز چين خيزد مشک

کس نمي‌بينم که دارد در جهان چندان نمک

وه چه شيرينست لعلش اندرو پنهان نمک

دهنش تنگک و چون تنگ شکر شيرينک

ديدم از دور بتي کاکلکش مشکينک

گل برآورده ز شرم آن رخ گلرنگ رنگ

اي روان از شکر تنگ تو شکر تنگ تنگ

ورنه در پات فتادي فلک مينا رنگ

نيستي آنکه زني شيشه‌ي هستي برسنگ

شوم مقيم درت بالغدو و الاصال

چو هيچگونه ندارم بحضرت تو مجال

کانرا که حال هست چه حاجت بود بقال

يکدم ز قال بگذر اگر واقفي ز حال

که وصالت متصور نشود جز بخيال

گشت معلوم کنون قيمت ايام وصال

سبحان من تفرد بالجود و الجمال

سبحان من تقدس بالعز و الجلال

يکي ز حلقه‌ي بگوشان حاجب تو هلال

زهي ز باده‌ي لعلت در آتش آب زلال

طاق پيروزه‌ي ابروي تو پيوسته هلال

اي سواد خط توشرح مصابيح جمال

نشانده قد تو در باغ جان نهال جمال

زهي گرفته خور از طلعت تو فال جمال

گلستان رخت خنديده برگل

زهي زلفت شکسته نرخ سنبل

مجال خواب نيابند ساکنان محامل

شب رحيل ز افغان خستگان مراحل

کرده مرا در غم عشقت بي سر و بي پا دل

اي دل من بسته در آن زنجير سمن‌سا دل

سرم فداي خيال و خيال در سر دل

دلم مريد مرادست و ديده رهبر دل

وي مهر تو شمع خاور دل

اي ماه تو مهر انور دل

بيا که جان عزيزت فداي شکل و شمايل

دلم ربودي و رفتي ولي نمي‌روي از دل

اشعار خواجوي كرماني 1

اولین بیت هر شعر در ذیل آمده است. لطفا برای مشاهده شعر کامل بر روی ابیات ، کلیک کنید

وي طره شب از دم لطف تو مطرا

اي غره ماه از اثر صنع تو غرا

صاحب جيش الاهتدا ناظم عقد الاتقا

صل علي محمد دره تاج الاصطفا

وي سرو راستان قد رعناي مصطفي

اي صبح صادقان رخ زيباي مصطفي

بالله قل لحاشتي ما بال رکب قد سري

طوبي لک اي پيک صبا خرم رسيدي مرحبا

چه غم از نار که در دل همه نورست اينجا

اين چه خلدست که چندين همه حورست اينجا

که برون شد دل سرمست من از دست اينجا

بگذر اي خواجه و بگذار مرا مست اينجا

در بندگيت عرضه کند قصه ما را

گر راه بود بر سر کوي تو صبا را

به هيچ رو نبود ميل بوستان ما را

چو در نظر نبود روي دوستان ما را

از قدح دو آتشي خيز و روان کن آب را

وقت صبوح شد بيار آن خورمه نقاب ار

راستي را چه بلائيست که بالاست ترا

همچو بالات بگويم سخني راست ترا

و آن لعل لب که نرخ شکستت قند را

آن نقش بين که فتنه کند نقش‌بند را

ور سليمان ملک خواهد ننگرد بلقيس را

رام را گر برگ گل باشد نبيند ويس را

بگشاي بند يلمه و در بند کن قبچاق را

اي ماه قيچاقي شبست از سر بنه بغطاق را

در آبگون ساغر فکن آن آب آتش رنگ را

مگذار مطرب را دمي کز چنگ بنهد چنگ را

که نماندست کنون طاقت بيداد مرا

دست گيريد درين واقعه کافتاد مرا

رخ و زلفت عوض شام و سحر بود مرا

ياد باد آنکه بروي تو نظر بود مرا

مي پرستانيم در ده باده‌ي گلفام را

ساقيا وقت صبوح آمد بيار آن جام را

وين جامه‌ي نيلي ز من بستان و در ده جام را

اي ترک آتش رخ بيار آن آب آتش فام را

چون شدم صيد تو بر گير و نگهدار مرا

مگذر اي يار و درين واقعه مگذار مرا

ميزند راه خرد زمزمه‌ي چنگ مرا

ميرود آب رخ از باده‌ي گلرنگ مرا

چون تواند که کشد بار غمش چندين دل

رحمتي گر نکند بر دلم آن سنگين دل

که خاک راهم اگر دل دهم به خانه‌ي گل

مرا که راه نمايد کنون به خانه‌ي دل

ور خرمن گل خواهي از خار مترس اي دل

گر گنج طلب داري از مار مترس اي دل

کسي که خاک شود در ميان بحر مودت

قتيل عشق نميرد مگر بغيبت قاتل

دلرا ز چين زلفت برمشک ناب منزل

اي کرده تيره شب را بر آفتاب منزل

نرگس نکند خواب خوش از غلغل بلبل

هرگه که ز خرگه بچمن بار دهد گل

بدم سرد سحر باز نيايد بلبل

باغبان گو برو باد مپيما کز گل

که خوش باشد بروي دوستان گل

خوشا با دوستان در بوستان گل

کجا بمنزل قربت بود مجال نزول

مرا که نيست بخاک درت اميد وصول

بلغ تحيتي و سلامي کما اقول

يا مسرع الشمال اذا تحصل الوصول

بقصد جان من اي ساربان مکن تعجيل

هلاک من چو بوقت وداع خواهد بود

نوبت عشاق بگوي اي غلام

نوبتي صبح برآمد ببام

کنون وقت ميست و نوبت جام

برآمد بانگ مرغ و نوبت بام

که پديد آمد از کناره‌ي بام

آفتابست يا ستاره‌ي بام

من جميع الذنوب و اثام

تبت يا ذا الجلال و الا کرام

بياد لعل لبش نوش کرده جام مدام

خوشا به مجلس شوريدگان درد آشام

وگرنه رخ بنمودي ز چرخ آينه فام

مگر که صبح من امشب اسير گشت بشام

تا جمال حور مقصورات بيني في الخيام

عارض ترکان نگر در چين جعد مشک فام

قم بتغريد الحمايم و اسقني کاس المدام

حن في روض الهوي قلبي کماناح الحمام

اي عزيزان چون کنم چون مبتلا افتاده‌ام

من ز دست ديده و دل در بلا افتاده‌ام

به آرام دل جان فرستاده‌ام

سلامي به جانان فرستاده‌ام

سالها آخر نه مرغ بوستانت بوده‌ام

گر نگويم دوستي از دوستانت بوده‌ام

مرغ و ماهي خفته و من تا سحر نغنوده‌ام

هيچ مي‌داني که ديشب در غمش چون بوده‌ام

به نامت که برديده ماليده‌ام

چو نام تو در نامه‌ئي ديده‌ام

کاخر اي دلمردگان جز باده من يحيي العظام

هردم آرد باد صبح از روضه‌ي رضوان پيام

و آتش چهره نمودي و ببردي آبم

چشم پرخواب گشودي و ببستي خوابم

گل دل تازه گردد از نم خم

دل گل زنده گردد از دم خم

وي دلم يک سر مو وز سر موئي شده کم

اي تنم کرده ز غم موئي و در مو زده خم

چو درج لعل تو نيست هستم

چو چشم مست تو مي پرستم

وگر گويم که چون زلفت پريشان نيستم هستم

ز لعلم ساغري در ده که چون چشم تو سرمستم

کارم از دست برون رفت که گيرد دستم

من از آن لحظه که در چشم تو ديدم مستم

کس نيست که گيرد بشرابي دو سه دستم

امروز که من عاشق و ديوانه و مستم

وزغايت مستي خبرم نيست که هستم

تخفيف کن از دور من اين باده که مستم

بر من اي اهل نظر عيب مگيريد که مستم

رند و دردي کش و مستم چه توان کرد چو هستم

راستي را با رخش خوش روزگاري داشتم

روزگاري روي در روي نگاري داشتم

از نسيم صبح بوي زلف جانان يافتم

صبحدم دل را مقيم خلوت جان يافتم

وگرنه از چه سبب دل بباد مي‌دادم

بدانکه بوي تو آورد صبحدم بادم

قدح لاله پر از خون جگر مي‌کردم

در چمن دوش ببوي تو گذر مي‌کردم

جان غمگين در پي جانانه مي‌گرداندم

عشق آن بت ساکن ميخانه مي‌گرداندم

گردن نهادم چون پاي بندم

گر مي‌کشندم ور مي‌کشندم

سلطان گل بساحت بستان زند علم

وقتست کز وراي سراپرده‌ي عدم

با زلف عنبر بارش از مشک ختن باز آمدم

با روي چون گلنارش از برگ سمن باز آمدم

خوشتر ز ره عشق بتان راه نديدم

رخشنده‌تر از مهر رخش ماه نديدم

چه کنم نبات مصري چو شکر مزيدم

نکنم حديث شکر چو لبت گزيدم

در کوي خرابان يکي مغبچه ديدم

روزي به سر کوي خرابات رسيدم

ز مهر در تو نشاني نديدم و نشنيدم

نشان روي تو جستم به هر کجا که رسيدم

بتشنگان که دهد آب چشمه‌ي زمزم

بلبلان که رساند نسيم باغ ارم

ور حديث جان نگوئي پيش جانانت برم

ايدل ار خواهي به دولتخانه‌ي جانت برم

گفتم اي آرام جان و دلبرم

دوش مي‌آيد نگار بربرم

ز ما بباديه ياد آر از طريق کرم

چو برکشي علم قربت از حريم حرم

چو جان فداي تو کردم چه غم ز خنجر و تيرم

بزن بنوک خدنگم که پيش دست تو ميرم

و آهست که مي‌آيد در عشق تو دمسازم

اشکست که مي‌گردد در کوي تو همرازم

قتيل غمزه‌ي خونخوار ناتوان تو باشم

بيا که هندوي گيسوي دلستان تو باشم

ابروي تو طاق اخضر چشم

اي روي تو چشمه‌ي خور چشم

ياقوت آبدار تو قوت روان چشم

اي لاله برگ خويش نظرت گلستان چشم

از خلق جهان کسوت سوداي تو پوشم

تا چند به شادي مي غمهاي تو نوشم

مي‌خورم جامي و زهري بگمان مي‌نوشم

مي‌درم جامه و از مدعيان مي‌پوشم

برگير ساربان نفسي باري از دلم

من بار هجر مي‌کشم و ناقه محملم

کاخر بيا و بشنو دستان و داستانم

آيد ز ني حديثي هر دم بگوش جانم

من آن نوباوه‌ي قدسم که نزل باغ رضوانم

من آن مرغ همايونم که باز چتر سلطانم

ورنه از دود دل آتش بجهان در فکنم

من همان به که بسوزم ز غم و دم نزنم

بازار کارخانه‌ي اسرار بشکنم

گر من خمار خود ز لب يار بشکنم

ولي چو درنگرم پرده‌ي رخ تو منم

ز روي خوب تو گفتم که پرده برفکنم

تا شدم بنده‌ات آزاد ز سرو چمنم

نيست بي روي تو ميل گل و برگ سمنم

عجب مستيست کش پيوسته در محراب مي‌بينيم

مدام آن نرگس سرمست را در خواب مي‌بينم

باعتدال تو سروي روان نمي‌بينم

گلي به رنگ تو در بوستان نمي‌بينم

وين طرفه که بي رويش کاشانه نمي‌بينم

آن ماه پري رخ را در خانه نمي‌بينم

دل و جان داده ز دست از پي جانان بروم

خرم آنروز که از خطه‌ي کرمان بروم

تنم از درد به جان آمده وز جان محروم

من بيدل نگر از صحبت جانان محروم

وين چه بويست که از کوي شما مي‌شنوم

اين چه بادست کزو بوي شما مي‌شنوم

وين چه خاکست کزو بوي وفا مي‌شنوم

اين چه بويست که از باد صبا مي‌شنوم

حديث لعل لبت از شراب مي‌شنوم

حکايت رخت از آفتاب مي‌شنوم

نشان روي تو از لاله‌زار مي‌شنوم

نسيم زلف تو از نوبهار مي‌شنوم

پاي بند گره طره طرار توايم

مدتي شد که درين شهر گرفتار توايم

با قامتش ز سرو روان در گذشته‌ايم

با لعل او ز جوهر جان در گذشته‌ايم

وز جان به جان دوست که دل برگرفته‌ايم

ما حاصل از جهان غم دلبر گرفته‌ايم

تسبيح و خرقه در سر زنار کرده‌ايم

چون ما بکفر زلف تو اقرار کرده‌ايم

دردمنديم و باميد دوا آمده‌ايم

به گدائي به سر کوي شما آمده‌ايم

وز مي لعل لبت باده پرست آمده‌ايم

باز هشيار برون رفته و مست آمده‌ايم

به هوايت ز ره دور و دراز آمده‌ايم

ما بدرگاه تو از کوي نياز آمده‌ايم

وز عدم پي بپيت نعره زنان آمده‌ايم

ما به نظاره‌ي رويت بجهان آمده‌ايم

گر برندي در جهان خر در خلاف افکنده‌ايم

محتسب اسب فضيحت بر سرما گو مران

بگو چون بي سر و بي پا بيايم

اشارت کرده بودي تا بيايم

با رخ دلدار خويش نرد نظر باختيم

ما ز رخ کار خويش پرده بر انداختيم

گوهري در پايش افکنديم و کاني يافتيم

ما دلي ايثار او کرديم و جاني يافتيم

گشتيم غرق آتش وآبي نيافتيم

مرديم در خمار و شرابي نيافتيم

در رهش مردن حيات جاوداني يافتيم

آنکه لعلش عين آب زندگاني يافتيم

فخر بر شاهان عالم در گدائي يافتيم

ما نواي خويش را در بينوائي يافتيم

و اعتماد از دو جهان بر کرم او کرديم

دو جان وقف حريم حرم او کرديم

تحفه‌ي جان جهان جان و جهان آورديم

اهل دل را خبر از عالم جان آورديم

چشمه‌ي خون دل از چشم گشاديم و شديم

دل به دست غم سوداي تو داديم و شديم

ور خطائي رفت از آن بازآ که ما باز آمديم

گر شديم از کويت اي ترک ختا باز آمديم

باز چون مرغان شبگيري خوش الحان آمديم

باز چون بلبل بصد دستان ببستان آمديم

که ز فردوس نشان مي‌دهد انفاس نسيم

شمع بنشست ز باد سحري خيز نديم

بيار باده که جان تازه مي‌شود ز نسيم

نسيم باد بهاري وزيد خيز نديم

بنشين نفسي تا نفسي با تو برآريم

از عمر چو اين يک دو نفس بيش نداريم

وز مستي و بي خويشتني عار نداريم

داريم دلي پر غم و غمخوار نداريم

سودا زده‌ي زلف پريشان نگاريم

ما مست مي لعل روان پرور ياريم

بنشان غبار ما به نم ساغر اي نديم

اکنون که از بهشت نشان مي‌دهد نسيم

بيا بيا که خوشت باد اي نسيم شميم

کي آمدي ز تتار اي صباي مشک نسيم

ما راه نشينيم ولي شاه نشانيم

ما جرعه چشانيم ولي خضر و شانيم

ناقوس دير عشق را بر چرخ بوقلمون زنيم

خيزيد اي ميخوارگان تا خيمه بر گردون زنيم

ديده‌ي مرغ صراحي بقدح باز کنيم

خيز تا برگ صبوحي بچمن ساز کنيم

گل روي قدح چو لاله کنيم

خيز تا باده در پياله کنيم

حديث تن ناتوان با که گويم

نشان دل بي نشان از که جويم

با خون ديده و دل افکار مي‌رويم

دلداده‌ايم وز پي دلدار مي‌رويم

دست از دل خسته چون نشويم

چون چهره بخون ديده شستم

ز باده ذوق لب جان فزات مي‌جوئيم

ز باد نکهت دو تات مي‌جوئيم

شمع شبستان دل گلبن بستان جان

اي بت ياقوت لب وي مه نامهربان

بر لب جوي و طرف بستان داد مستان ز باده بستان

اي رخت شمع بت پرستان شمع برون بر از شبستان

پرتو روي چو مهت شمع شبستان

اي رخ تو قبله‌ي خورشيد پرستان

که خبر دهد ز جنت دم صبح و باد بستان

چه خوشست باده خوردن به صبوح در گلستان

روي تو چراغ بت پرستان

اي چشم تو بند مستان

مگر ز دست سمن عارضان پردستان

ببوستان مي گل بوي لاله گون مستان

چشم تو عين مستي و جسم تو جان جان

اي بوستان عارض تو گلستان جان

لعل زمرد نقاب گوهر ياقوت کان

اي لب و گفتار تو کام دل و قوت جان

زلفت بدستگيري اوميد مستمندان

رويت بدل فروزي خورشيد بت پرستان

جعد تو زنجير پاي بندان

اي مي لعل تو کام رندان

چو کشته را دم عيسي و کشته را باران

به من رسيد نويد وصال دلداران

چو تاب طره بنمودي ببردي آب طراران

چو چشم خفته بگشودي ببستي خواب بيداران

وي طره هندويت سرحلقه‌ي طراران

اي غمزه‌ي جادويت افسونگر بيماران

گل را چه محل پيش رخ لاله عذاران

تا چند دم از گل زني اي باد بهاران

بر غم دشمنان با دوستداران

چه خوش باشد ميان لاله زاران

شکري از لب شيرين نگارم برسان

اي نسيم سحري بوي بهارم برسان

قصه‌ي مور بدرگاه سليمان برسان

اي صبا غلغل بلبل بگلستان برسان

وين خسته را بکام دل خويشتن رسان

يا رب ز باغ وصل نسيمي بمن رسان

کز دست رفت دنيي و دينم ز دستشان

در تابم از دو هندوي آتش پرستشان

خنک بادي که آرد بوي ترکان

خوشا چشمي که بيند روي ترکان

نظر بر طلعت فرخنده فالان

خوشا صبح و صبوحي با همالان

جان داده بر نرگس مست تو حکيمان

اي کفر سر زلف تو غارتگر ايمان

نکو داند زبان بي زبانان

دلا از جان زبان درکش که جانان

خيالت مونس عزلت گزينان

زهي روي تو صبح شب نشينان

در بند کمند تو دل حلقه گشايان

اي زلف تو زنجير دل حلقه ربايان

اين چه خلدست که چندين همه حورست اينجا

 اين چه خلدست که چندين همه حورست اينجا

چه غم از نار که در دل همه نورست اينجا

گل سوري که عروس چمنش مي‌خوانند

گو بده باده درين حجله که سورست اينجا

موسم عشرت و شادي و نشاطست امروز

منزل راحت و ريحان و سرورست اينجا

اگر آن نور تجليست که من مي‌بينم

ظاهر آنست که در عين ظهورست اينجا

آنکه در باطن ما کرد دو عالم ظاهر

روشنم گشت چو خورشيد که طورست اينجا

يار هم غايب و هم حاضر و چون درنگري

جام مي نوش که از صومعه دورست اينجا

خالي از غيبت و عاري ز حضورست اينجا

سخن از خرقه و سجاده چه گوئي خواجو