مترجمان کرمان

متأسفانه حقیر سعادت این را نداشتم که از محضر و مصاحبت کریم امامی مستفیض شوم. در واقع من فقط یک بار با تلفن با ایشان حرف زدم و چند بار هم در جلسات عمومی ایشان را دیدم یا به سخنرانی ایشان گوش دادم. اما با آثار چاپ شده‌ی ایشان آشنا هستم و در واقع از حدود سی سال پیش تا حالا تقریبا هر مقاله یا کتابی را که از ایشان به چاپ رسیده است مطالعه کرده ام. اولین بار که عکس ایشان را دیدم در مجله‌ی پیک دانش‌آموز و در اوایل دهه‌ی پنجاه بود، من عکس و اسم تعدادی از بزرگان امروز را اول بار در مجله‌ی پیک دیده‌ام: محمود کیانوش، رضا سیدحسینی، محمد زهری، مهدی اخوان ثالث... و کریم امامی.

کریم امامی از جمله‌ی کسانی بود که تصویری که از او در ذهنم شکل گرفت با گذشت زمان و آشنایی بیش‌تر با آثار ایشان، و مخصوصا با عملکردهای‌شان در عرصه‌های مختلف فرهنگ و ادب، به هیچ وجه تخریب نشد. در واقع هرچه بیش‌تر با کتاب‌ها و مقالات کریم امامی آشنا شدم ارادتم به ایشان بیش‌تر شد. مخصوصا که عملکردهای او هم به عنوان فردی روشنفکر و نویسنده و مترجمی پیشرو و دانشمند عملکرد معقول وشایسته‌ای بود.

واقعا می‌توان گفت که عملکردهای کریم امامی و داوری‌ها و قضاوت‌هایش به دور از عقده‌ها و حقارت‌هایی بود که متاسفانه بعضی از اعاظم گاهی گرفتار آن‌ها می‌شوند. از هیچ کس نشنیدم که کریم امامی اهل مصالحه باشد، یا اهل محفل‌گرایی و باندبازی باشد، یا پارتی‌بازی ادبی و هنری کند، یا قسمت اعظم عمر خود را صرف این کند که نوچگانی بپرورد تا آن‌ها استادشان را ستایش و دیگران را نکوهش کنند، یا با خوردن یک ناهار عنان اختیار از کف بدهد و چنان دروغ‌ها و تناقض‌هایی را در رسانه‌ها جار بزند که حتی جوان‌های کم‌تجربه و کم‌سال را به خنده بیندازد. معمولا در عرصه‌ی فرهنگ و هنر شخصیت هر کس را بیش‌تر از روی داوری‌هایی که می‌کند یا نقدهایی که می‌نویسد بهتر می‌توان شناخت. نقدهایی هم که کریم امامی در طول بیش از نیم قرن از زندگی ادبی وهنری خود نوشت، معرف بسیار خوبی برای شخصیت و مقام علمی او هستند.

بعضی از اظهارنظرهای کریم امامی احتمالا در ذهن بسیاری از خوانندگان آثار او باقی مانده است. مثلا حرفی که درباره‌ی مرحوم ذبیح الله منصوری زد: کتاب‌های منصوری اصلا ترجمه نیستند. منصوری را به عنوان مترجم نباید مورد قضاوت قرار داد. منصوری به عنوان مترجم هیچ امتیازی نخواهد آورد، اما برای منصوری نویسنده کلاه از سر بر می‌دارم و به او ادای احترام می‌کنم. حقیقت هم همین است. تنها گناه منصوری این بود که کتاب‌هایی را که خودش می‌نوشت یا گاهی هم اقتباس می‌کرد، به عنوان ترجمه به چاپ می‌رساند. احتمالا تصورش بر این بود که اگر می‌گفت آن کتاب‌ها را خودش نوشته است خواننده‌ی چندانی پیدا نمی‌کرد.

در اوایل دهه هفتاد هم منتقدی نقد تندی به ترجمه‌ی یکی از مترجم‌ها نوشت که عکس‌العمل‌هایی ایجاد کرد و بحث‌هایی را برانگیخت. در این میان اظهار نظر کریم امامی که در یکی از نشریه‌ها چاپ شد باز هم جالب بود: نقد فی‌نفسه چیز بدی نیست. اما نباید از یاد برد که نقد باید یک کم با بعضی از دعواهای خاص فرق داشته باشد. نقدهایی که خود کریم امامی نوشت و عمدتا درباره‌ی ترجمه بود، واقعا حکایت از صلاحیت او در این زمینه داشت. اکثر نقدهایی که مخصوصا در سال‌های اخیر درباره‌ی ترجمه‌ها نوشته شده‌اند واقعا به طرز بارزی حکایت از عدم صلاحیت منتقد یا غرض‌ورزی او می‌کنند. نقد ترجمه‌ی یک اثر خیلی تخصصی‌تر از نقد خود آن اثر یا نقد ادبی است. عده‌ی خوانندگانی هم که زبان خارجی را خوب بدانند و بتوانند در مورد نقدهای ترجمه‌ها به درستی قضاوت کنند، طبعا خیلی نیست. این است که بعضی منتقدها از این موضوع استفاده‌ی تبلیغاتی هم می‌کنند. بارها شده که منتقدی از روی ناآگاهی یا غرض‌ورزی کاهی را کوه معرفی کند یا کوهی را کاه. خوشا به حال استاد امامی که هیچ کدام از نقدهایی که درباره‌ی بعضی از ترجمه‌ها نوشت یا اظهار نظری که درباره‌ی آن‌ها کرد نه نشانی از کم‌مایگی در آن‌ها بود و نه رنگی از حسادت و حقارت.

کریم امامی از کسانی بود که واقعا مرعوب بعضی از اسم‌ها نشد. ایشان احتمالا اولین کسی بود که تابوی میرزاحبیب اصفهانی را شکست. مقاله‌ای را که کریم امامی درباره‌ی میرزا حبیب اصفهانی نوشت، ماهیت کار میرزاحبیب را به خوبی روشن کرد. حقیقت این است که کار میرزاحبیب را هم نباید ترجمه به حساب آورد. کاری که میرزاحبیب کرده، اقتباس است نه ترجمه. زمانی این جور ترجمه‌ها در بعضی کشورها رایج بود. مثلا تا چند دهه‌ی پیش فرانسوی‌ها خیلی از این کارها می‌کردند. الان دیگر این جور کارها ترجمه به حساب نمی‌آید. کریم امامی از کسانی بود که کوشش کردند تا ترجمه‌ی ادبی مفهوم واقعی خود را پیدا کند و بسیاری از مترجم‌ها بدانند که در واقع نباید تا آن‌جا که ممکن است هیچ دخل و تصرفی در متن اصلی اثر کرد. ترجمه آن نیست که هر جا مترجم نتوانست متن اصلی را بفهمد یا آن را خوب ترجمه کند، چیزی را از خودش بنویسد و به اسم سخن نویسنده به خورد خواننده بدهد.

اخلاق نقد و قدرت استدلال کریم امامی طوری بود که اگر ترجمه‌ای را نقد می‌کرد و مترجم آن اثر زنده بود، معمولا احترام آن مترجم را نسبت به خودش بر می‌انگیخت، حتی اگر در آن نقد به کار آن مترجم ایرادهایی هم گرفته بود. من لااقل ندیدم که هیچ کدام از مترجمانی که کریم امامی ترجمه‌ی آن‌ها را نقد کرد جواب نقدش را بدهند یا حتی در پشت سر او به نقدش ایراد بگیرند و به خودش بی احترامی روا بدارند. آیا همین کافی نیست که بگوییم امامی انسان شریف و بزرگی بود و واقعا استحقاق عنوان منتقد را داشت؟

به جرات می‌توان گفت که امامی از معدود نویسندگان و مترجمانی بود که در مقام منتقد در رسانه‌ها ظاهر شدند و توانستند آبروی خود و نقد را حفظ کنند، مخصوصا که تعداد نقدهایی هم که نوشت و در نشریه‌های مختلف چاپ کرد کم نبود. نقدهایی که کریم امامی درباره‌ی ترجمه‌ها نوشت، و همین‌طور مقالات نظری ایشان در زمینه‌ی ترجمه و آثاری که ترجمه کرد همگی حکایت از آن دارد که زبان انگلیسی را خوب می‌دانست و زبان فارسی را هم خوب می‌شناخت. با این حال ترجمه‌هایی که از ایشان به چاپ رسید خیلی معدود است. در واقع کریم امامی از بسیاری از مترجمان هم‌نسل خودش کم‌کارتر بود. و همین ترجمه‌های اندک را هم عمدتا در سال‌های جوانی‌اش انجام داده بود. بعدا بیش‌تر از فارسی به انگلیسی ترجمه می‌کرد و به موضوع دقت در ترجمه خیلی اهمیت می‌داد.

کریم امامی در عرصه‌ی ژورنالیسم و نشر و ویراستاری هم صاحب‌نظر بود و مشاور بسیار خوب و باتجربه‌ای در زمینه‌های مختلف کتاب به حساب می‌آمد. آخرین یادگاری که استاد از خود باقی گذاشت، فرهنگ فارسی انگلیسی معاصر است که هرچند اجل مهلت نداد که در دوران حیاتش منتشر شود، اما خوشبختانه همه‌ی کارهایش را خودش انجام داد و آماده‌ی چاپش کرد.

منبع: khabgard.com

---

محمود دولت آبادی : " کریم امامی " پایه گذار ویراستاری علمی در نشر ایران است.

محمود دولت آبادی - خالق " کلیدر " گفت : " کریم امامی " شخصیتی دقیق و متین در جامعه فرهنگی ما بود و بسیار آرام و با تامل و تانی کار خود را انجام می داد ، او از هر زاویه ای که نگریسته شود ، محترم و برجسته است .
این نویسنده در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بیان این مطلب افزود : من قبلا هم برای او احترام قائل بودم و خیلی متاسفم که این اتفاق افتاد.

محمود دولت آبادی تصریح کرد : یکی از کارهای مهم اواین بود که ویراستاری علمی را درکل نشرایران به وجود آورد و تا همین اواخر هم کار اصلی او ویراستاری بود ، امامی کاملا به زبان انگلیسی تسلط داشت و خوب انگلیسی را می فهمید و درک درستی ازنحوه و پروسه چاپ و انتشار کتاب داشت ، چرا که دراین روند یکی ازکارهای مهم کتاب ویراستاری است .

وی اضافه کرد : ویراستاری درغرب ، شغلی بسیاربا اهمیت است وبه این ترتیب طبیعی است که او یکی ازپیش قدم های مقوله ویراستاری درکتاب وساختن کتاب باشد ، او جزء نخستین کسانی بود که سخنرانی هایی درباره " کلیدر" انجام داد.

دولت آبادی در ادامه افزود : وقتی از اودعوت شد به انگلیس، کانادا وآمریکا برود ، این کار را پذیرفت و در آنجا درباره این کتاب سخنرانی کرد ومقالاتی هم به زبان انگلیسی در مطبوعات منتشرکرد ، پیش از این که درسال 1383 به مسافرت برود از من دعوت کرد به منزلشان بروم و به همراه بانوگلی امامی وخود او درباره ادبیات بحث کردیم و ازمن توضیحاتی درباره ادبیات معاصروسلیقه ام درباره ادبیات خواست و در دفترش یادداشت کرد و رفت ، اما آخرین باردریکی ازمراسم جوایز ادبی بود که او را دیدم ، فکرمی کنم سال گذشته بود ، کاملا سیمای اودرذهنم هست و عمیقا متاسفم که او را ازدست دادیم.؟

دولت آبادی در پایان گفت : همه بزرگان ادبیات و فرهنگ ما یکجا و یکدل و یکزبان ، به پایان زندگی اشارات صریح داده اند که فردوسی مهمترین آنهاست ، همیشه صحبت از این می کند که : بله این پایان قطعی است ومرگ شتری است که در خانه همه ما می خوابد . من قبلا هم برای او احترام قائل بودم و خیلی متاسفم که این اتفاق افتاد.


کمی بیشتر درباره " کریم امامی " از زبان بنیانگذار انتشارات امیرکبیر

عبدالرحیم جعفری - بنیانگذار انتشارات امیرکبیر ، گفت : " کریم امامی " سرویراستار موسسه فرانکلین بود و از سال 1347 در زمان مدیریت علی اصغر مهاجر به عنوان رییس دفتر فرانکلین در آن موسسه کارکرده بود.
جعفری در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بیان این مطلب افزود : پس از انحلال موسسه فرانکلین دراوایل دهه1360 کتابفروشی زمینه را درچهارراه حسابی تهران تاسیس کرد وبا همسر خود آن را اداره می کردند ودرکارخود موفق بودند ، امامی قبل از ورود به موسسه فرانکلین درروزنامه کیهان انگلیسی به نوشتن وترجمه مقالات برگزیده به زبان انگلیسی می پرداخت ، زمانی که درموسسه فرانکلین مشغول به کارشد ، به تربیت ویراستاران جدید همت گماشت و به همت او فصلنامه ای به نام کتاب امروز به سرمایه موسسه فرانکلین چاپ و منتشر شد که مصاحبه های جالبی با مترجمان و نویسندگان کتابها داشت.

بنیانگذارانتشارات امیرکبیرتصریح کرد : هنگامی که مهاجرقصد تعطیلی موسسه فرانکلین را داشت ، کریم امامی هم استعفا داد ودعوت مرا برای همکاری نپذیرفت و با پیشنهاد رضا قطبی ، رییس اداره رادیو و تلویزیون آن سالها به انتشارات سروش رفت ودرآنجا هم عده ای را با ویراستاری کتاب آشنا کرد . درزمان خدمت اودر تلویزیون بود که دوره کتاب " بررسی هنرایران " تالیف پروفسور" پوف " به همت او تجدید چاپ شد و ترجمه کتاب ایرانیان درمیان انگلیسی ها، گتسبی بزرگ ، با خشم به یاد آر، ترجمه رباعیات خیام از فارسی به انگلیسی و ترجمه شعر صدای پای آب از سهراب سپهری به انگلیسی به قلم اوست ، درزمانی هم که امامی در فرانکلین فعالیت داشت ، موسسه امیرکبیرهم از نظرات وی استفاده می کرد.


علی دهباشی : " کریم امامی " کمک بزرگی به شناساندن ادبیات ایران به فارسی زبانها وانگلیسی زبانها کرد.

علی دهباشی - نویسنده و پژوهشگر کتاب ، گفت : کریم امامی متعلق به نسلی از ویراستاران بود که در انتشارات فرانکلین کارش را آغاز کرد و انتشارات فرانکلین اولین موسسه انتشاراتی در ایران بود که ویراستاری را در ایران به سبک جدید و مدرن باب کرد .
وی در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بیان این مطلب ، افزود : در دهه 1347 تا 1353 امامی سرویراستار موسسه فرانکلین بود ، در واقع در آغاز دهه چهل نشر ایران ویراستاری حرفه ای را با فعالیت های افرادی همچون امامی دنبال می کرد و با وجود اینها بود که ویراستاری علمی در این کشور شکل گرفت .

علی دهباشی در ادامه تصریح کرد : کریم امامی در زمره ویراستاران این دوره است ، وی بعدا کار ویراستاری را درانتشارات سروش ادامه داد ، همیشه ما درترجمه فارسی به انگلیسی با کمبود مواجه بودیم و مترجمان ما معمولا ازانگلیسی به فارسی ترجمه می کنند و کریم امامی دربین کسانی که در زبان فارسی ترجمه معکوس انجام می دادند و تعداشان واقعا محدود بود ، یکی از برجستگان به شمار می رفت ، برای مثال ترجمه هفتاد و دو رباعی از حکیم عمرخیام از زبان فارسی به انگلیسی در کتاب " شراب نیشابور" و ترجمه شعر " صدای پای آب " شعر بلند سهراب سپهری به زبان انگلیسی و چند عنوان داستان کوتاه وشعر دیگر از زبان فارسی به انگلیسی از فعالیت های او در این زمینه است .

وی درباره نقش امامی درشناساندن ادبیات معاصر ایران به جهان غرب از طریق ترجمه ها و مقالاتی که وی می نوشت ، به مهر گفت : وی در زمره نویسندگانی بود که با نوشتن صدها مقاله به زبان انگلیسی ، ادبیات معاصر ایران را در عرصه شعر وداستان وهنر به جوامع انگلیسی زبان ودنیای غرب معرفی کرد وکوشش او در این زمینه جای ستایش دارد .

سردبیر" بخــــــارا " یاد آور شد : کریم امامی دارای شخصیتی چند وجهی بود و ما همانند اوکم داریم ، او درعین حال که عکاس ماهری بود ، بهترین ترجمه ها را اززبان انگلیسی به زبان فارسی انجام می داد و همینطور بلعکس ، در عین این که نویسنده خوبی بود ، نقد های مهمی هم می نوشت و کمک بزرگی به شناساندن ادبیات ایران به فارسی زبان ها وانگلیسی زبان ها می کرد . به جز اینها او نقد نمایشگاه ، نقد فیلم و تئاتر هم می نوشت ودر همه حوزه های نقد ، تبحرخاصی داشت .
دهباشی درپایان به مهرگفت : کریم امامی از شخصیت های فرهنگی و با ارزشی بود که به همین زودی فقدان او در جامعه فرهنگی کشور احساس می شود و این اتفاق ضایعه ای جبران ناپذیر است.


رضا سید حسینی : " کریم امامی " را از نسل اول ویراستاران نشر در ایران می دانم.

رضا سید حسینی - نویسنده و مترجم ادبی ، امامی انسانی بسیار با سواد و مترجمی استثنایی بود که از زبان فارسی به انگلیسی ترجمه می کرد ، ضمن این که کتابشناس و کتابدوست بزرگی بود و فقدان چنین کسی را برای اهل فرهنگ ، جبران ناپذیر می دانم .

سرپرست گروه تالیف و تدوین فرهنگ آثار در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بیان این مطلب افزود : آنچه درباره کریم امامی بیش ازهمه درذهن ما نقش بسته است ، این است که تخصص فوق العاده ای درترجمه به زبان انگلیسی داشت .

این نویسنده و منتقد ادبی که به خاطرنظارت برپروژه فرهنگی و ملی" فرهنگ آثار" درانتشارات سروش ( وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ) فعالیت می کند ، درباره سابقه آشنایی خود با کریم امامی به مهر، گفت : من پیش ازانقلاب اسلامی در تلویزیون فعالیت می کردم که کریم امامی به آنجا آمد و رییس ما شد و در یکی ازجشن های هنر که من مسئول بولتن بودم ، فعالیتم را زیرنظروی انجام می دادم واو برکارنظارت داشت.

وی افزود: پس ازانقلاب من برای دیدن کریم امامی به کتابفروشی که به همراه همسرش اداره می کرد ، می رفتم . باید بگویم که امامی درکتابفروشی هم بسیارموفق بود و اصلا درهر کاری که انجام می داد ، صاحب موفقیت بود ، آدم بسیار خوش برخوردی بود وهرکس وارد کتابفروشی می شد با برخورد خوب و انسانی اومواجه می شد و پس از مدتی این کتابفروشی به مرکز رفت و آمد جوانها تبدیل شد.
سید حسینی درپایان به مهرگفت : منوچهر انور، کریم امامی واحمد سمیعی ، به محض ورود کتابی به موسسه فرانکلین ، به ویراستاری آن می پرداختند وبعد برای چاپ فرستاده می شد.


کریم امامی حق بزرگی بر گردن ادبیات و فرهنگ مکتوب کشور دارد.

دکتر حسین احمدی ، مدیر " بنیاد حافظان فرهنگ و هنر ایران " طی پیامی در گذشت کریم امامی - مترجم و نویسنده ایرانی را به نویسندگان و اهل فرهنگ و ادب تسلیت گفت .

به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، دراین پیام تسلیت آمده است : مرحوم کریم امامی به دانش ، کمال ، معرفت و به خصوص به ترجمه ، خدمتی بزرگ کردند که برای همیشه در ذهن و یاد مردم و ادب دوستان ماندگار وجاودانه است ، متاسفانه دیگر در میان ما نیست که ببیند نهالی که او در ابتدای دهه چهل در فرهنگ و نشر این کشور کاشت ، چگونه در دهه های بعد به درختی تنومند تبدیل شده و خواهد شد .
همچنین در این پیام ، خطاب به جوانان آمده است : جوانان باید بدانند که کریم امامی حق بزرگی بر گردن ادبیات و فرهنگ مکتوب کشور دارد وبسیاری از پیشرفت های نشر در این سه دهه اخیر مرهون زحماتی است که او در زمینه نشر دراین کشور کشیده است ، او با تلاشی که در شناساندن فرهنگ مکتوب وادبیات معاصر ایران انجام داد باعث شد که بسیاری از آثار کلاسیک ادبیات معاصر ما به جهانیان شناسانده شود و بسیاری از ترجمه هایی که از ادبیات معاصر انجام شده ، حاصل زحمات کریم امامی است .

در پایان آمده است : هرسال بنیاد حافظان فرهنگ و هنر ایران ، شب ترجمانی برگزار می کند و دراین برنامه ازیکی ازبزرگان ترجمه در کشور تجلیل می شود ، قرار بود امسال شب ترجمان بنیاد به کریم امامی اختصاص پیدا کند و از زحمات او تجلیل کنیم ، اما متاسفانه هنگامی که ما در تدارک برگزاری این مراسم بودیم ، خبر رسید که ایشان بدرود حیات گفتند .


نجف دریابندری : " کریم امامی " نویسنده ای انگلیسی زبان بود.

نجف دریا بندری - مترجم ، گفت : کریم امامی از جمله افرادی است که همانند او کم پیدا می شود ؛ او تسلط خوبی بر زبان انگلیسی داشت و به زبان انگلیسی مقالاتی نوشت که هنوز هم خواندنی هستند و امیدوارم روزی این مقالات منتشر شود .

نجف دریابندری ، مترجم زبان انگلیسی با اعلام این مطلب ، در گفت وگو با خبرنگار فرهنگ وادب مهر ، افزود : در واقع کریم امامی نویسنده انگلیسی زبان بود و انگلیسی را خیلی خوب می نوشت ، در زمانی که در روزنامه " کیهان اینترنشنال " کار می کرد مقالات خوبی می نوشت و بعدا این مقالات را جمع کرد که متاسفانه چاپ نشد . تبحر او در زبان انگلیسی به حدی بود که می توانم بگویم او نویسنده ای انگلیسی زبان بود .

این مترجم درباره نقش و تاثیر امامی بر رواج ویراستاری در نشر ایران گفت : کریم امامی وقتی من به مدت یکسال از تهران رفتم در موسسه فرانکلین مشغول به کار شد . در همین سال او چند ادیتور استخدام کرد و به کار ادیت کتاب مشغول شدند . البته قبل از ایشان هم در " بنگاه ترجمه و نشر کتاب " هم کار " ادیتینگ " کتاب ها انجام می شد و این که دقیقا بگوییم چه کسانی بنیانگزاران ادیت کتاب بودند ، بسیار مشکل است اما قدر مسلم ؛ اینکه کریم امامی در زمره کسانی است که در این زمینه تلاش بسیاری انجام داده و زحمات او قابل تقدیر است .

وی در ادامه افزود : امامی در نشر ایران فرد موثری بود ؛ او وهمکارانش در موسسه فرانکلین تلاش های بسیاری درزمینه ادیتینگ کتاب های فارسی زبان انجام می داد .

دریابندری ، درباره ترجمه های کریم امامی گفت : برخی از منتقدان درباره ترجمه های او مطالب مفصلی نوشته اند اما باید اشاره کنم که او به زبان انگلیسی به خوبی می نوشت و در زبان فارسی هم - در عین اینکه تسلط داشت - نثری قوی داشت . ترجمه او از زبان فارسی به انگلیسی هم بسیار درخشان بود .

به گزارش مهر ، مترجم آثار همینگوی درباره ویژگی های شخصیتی امامی گفت : او بسیار فرد ملایمی بود و سالهایی که در موسسه فرانکلین کار می کرد توانست ارتباطات خوبی با مترجمان دیگر ونویسندگان برقرار کند و در محافل ادبی نیز حضور می یافت ؛ با این حال همه ما از شنیدن خبر در گذشت او بسیار متاسف شدیم .


بهاء الدین خرمشاهی : کریم امامی " کدخدای محله کتاب و کتابداری " بود.

بهاء الدین خرمشاهی - کتابشناس و مترجم ادبیات ، گفت : کریم امامی کتابنده بزرگ دوران ما و کدخدای محله کتابت و کتابداری بود و همه آثارش ارزش آموزشی دارند و تا مدت ها در ذهن ما ماندگار خواهند بود. .

خرمشاهی با بیان این مطلب در گفت به خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، افزود : شادروان کریم امامی ، مترجم ، ویراستار و سردبیر برجسته ای بود ؛ سردبیر را به دو معنا به کار می برم : هم به معنای سر ویراستاری که کمابیش در حدود یک دهه موسسه انتشارت فرانکلین را اداره می کرد و هم به عنوان کسی که سردبیر یک روزنامه انگلیسی زبان منتشره در تهران ( کیهان اینتر نشنال ) بود و در اغلب شمارهای این روزنامه سرمقاله می نوشت .

وی افزود : از امامی به عنوان مترجم شاید نزدیک به ده اثر منتشر شده است ، از جمله " گتسبی بزرگ " و به عنوان نمونه ای از ترجمه فارسی به انگلیسی ایشان می توانم از ترجمه رباعیات خیام و ترجمه بخش مهمی از شعر سهراب سپری یاد کنیم .

این کتابشناس ومترجم یاد آور شد : مرحوم امامی درعالم سردبیری و سر ویراستاری نیز شاید درحدود کمابیش ده سال مدیریت انتشارات سروش را داشت و بر نشریه " تماشا" اشراف علمی داشت . زمانی که امامی درموسسه " فرانکلین " مسئولیت داشت ، درپرورش مترجمان جوان نیزکوشا بود وهم درارتقاء سطح ترجمه تلاش می کرد ، ازطرفی به دنبال تدوین قوائد ویرایش هم بود . کتاب مرجع وعظیم " راهنمای آماده ساختن کتاب " ، ( ویراست سوم ، به همت دکتر میر شمس الدین ادیب سلطانی ) یادگار همان روزگار است که بعدها تکامل یافته است .

وی افزود : اغلب صاحب نظران بر آن هستند که مفهوم و مصداق ویراستاری را انتشارات فرانکلین در ایران به راه انداخت و نهادینه کرد و از آن موسسه به سایر انتشاراتی ها رواج یافت که همه اینها حاصل تلاش افرادی همچون کریم امامی است .

بهاء الدین خرمشاهی در ادامه گفت : من به شخصه ترجمه ایشان را از کتاب " گتسبی بزرگ " نوشته " فیتز جرالد " ، مقابله کرده ام و بسیاری نکته ها آموخته ام ، ترجمه رباعیات خیام را نیز مقابله کرده ام که اگر به درجه موفقیت ترجمه کتاب " فیتز جرالد نرسید" از آن روست که که ایشان راضی به ترجمه آزاد از اشعار خیام نشد . همچنین ترجمه های ایشان از شعر سپهری را با متن اصلی مطابقت کردم .
وی درباره ویژگی این ترجمه گفت : ترجمه امامی از رباعیات خیام بسیار شفاف و دقیق است و شاید تنها کمبود آن این باشد که لحن شاعرانه آن نامحسوس است و گاه از واژگان غیر شاعرانه استفاده شده است .
این کتابشناس برجسته در ادامه افزود : کریم امام بیش از 300 مقاله به رشته تحریر در آورده است که قرار بود در چند دفتر منتشر شود . دفتر اول از مقالات کریم امامی با عنوان " از پست و بلند ترجمه " چندی قبل توسط انتشارات نیلوفر منتشر شد که حاوی مقالاتی درباره تئوری و عملکرد ترجمه واجل مهلتش نداد که دفترهای بعدی مقالاتش را منتشر کند .


خاموشی دریا

اسدالله امرایی - نویسنده ، منتقد و مترجم ادبیات ، با ارسال یادداشتی کوتاه به مهر ، از کریم امامی به عنوان مترجمی گرانسنگ یاد کرده و آورده است : " امامی " درس های زیادی در ترجمه از خود به یادگار گذاشته است .

درمتن ارسالی وی آمده است : زنگ تلفن " خبرنگار " مهر" ، نشان از مهر نداشت و مهر ، جدای بر بهت سپید خواب نیمروز شنبه نقش کرد : " خبر داری کریم امامی در گذشت ؟! " - ... سکوت . کریم امامی را با " گتسبی بزرگ " شناختم ، در آن سالهای دور که " گستبی بزرگ " را به عنوان رمان مدرن قرن بیستم می خواندیم ، در دانشگاه .

فارسی اش را پیشتر خوانده بودم اما در دهه شصت یافتن " گستبی بزرگ " مثل کیمیا بود وشاید در مجموعه ای پنهان می شد به ده ها برابر بهای پشت جلد ، لای زر ورقی آن را بیابیم .
البته در کتاب " اصول و روش ترجمه دکتر طاهره صفار زاده هم اشاراتی به آن شده بود هرچند به لحنی دیگر، اما جایی ندیدم که کریم امامی آشفته شود ، کریم امامی ؛ چه اسم با مسمایی !

کریم امامی به همان سادگی که هرکس به خانه خود می رود ، به تاریخ ادبیات راه یافت . امامی با موشکافی آکادمیک درسهای زیادی در ترجمه به یادگار گذاشته که ماندگار خواهد بود و چراغی فرا راه مترجمان .
جمع اندک شمار مترجمان توانای رمان در ایران یکی از چهره های تابناک و صبور خود را از دست داد چهره ای که بدیل ندارد . آموزگار شریف و توانایی که در پس چهره آرام او " خاموشی دریا " را می دیدیم .
به " گلی امامی " ، مترجم گرانسنگ و یاور باقی مانده اش سلام می کنیم و در کنارش می ایستیم .


عباس پژمان : دوران جوانی خود را با ترجمه های او سپری کردم / ژورنالیسم در کنار دیگر علایق امامی ، اهمیتی اساسی داشت.

دکتر عباس پژمان - نویسنده ، مترجم و منتقد ادبیات داستانی ، گفت : کریم امامی در ترجمه به سراغ آثاری می رفت که کمتر کسی پیش از این به سراغ آن رفته بود و همیشه بهترین ترجمه را ارائه می کرد .

این مترجم و نویسنده ، در گفت وگو با خبرنگار فرهنگ وادب مهر، با بیان این مطلب ، افزود : کریم امامی یکی از بزرگان فرهنگ وادب ما بود . ما به عنوان فعالان ادبی دو نسل بعد از ایشان ، بسیار چیزها از وی یاد گرفتیم . او مترجم ، منتقد وصاحبنظر بزرگی در زمینه مسائل نشر و کتابت بود .
دکترعباس پژمان درباره فعالیت های اخیر مرحوم امامی گفت : این اواخر سرگرم تالیف فرهنگ جدیدی در حوزه ترجمه فارسی به انگلیسی بود که همه زبدگان این حوزه ، کتاب مذکور را اثری گرانسنگ می دانستند .
پژمان افزود : از جمله آخرین فعالیت های امامی ویرایش فرهنگ ( لغت نامه ) " حییم " بود و کار او باعث شد که کیفیت این فرهنگ بهتر شود . همچنین سرگرم تهیه و تدوین فرهنگی جدید ( فارسی - انگلیسی ) نیز بود که عمده کارش را انجام داده بود و با این وضع ، این کار نیمه تمام می ماند .
این منتقد ادبی در ادامه افزود : کریم امامی زبان انگیلسی را خوب می دانست و معنی واقعی کلمه را درک می کرد . او در تئوری ترجمه عقیده داشت که ترجمه کاملا باید امانت دار باشد و خود نیز ترجمه را به نحو احسن انجام می داد .
وی درباره سابقه فعالیت های فرهنگی مرحوم کریم امامی ، گفت : امامی کارش را در ایام جوانی با روزنامه نگاری آغاز کرد ، فعالیت او در این دوره در تمام فعالیت های حرفه ای بعدی او اثر گذار بود . ژورنالیسم در کنار دیگر علایق او اهمیتی اساسی داشت و همیشه در بهترین و معتبر ترین موسسات مطبوعاتی وقت قلم می زد .

پژمان درپایان به مهر گفت : در زمینه ترجمه رمان و داستان او به سراغ آثاری رفت که تمام دوران جوانی نسل ما را پر می کرد و ما بهترین دوران جوانی خود را با ترجمه های او سپری کردیم ترجمه آثاری از" اسکات فیتز جرالد " مهمترین ترجمه های ادبی او محسوب می شود .


سيروس علی نژاد- بي بي سي فارسي

کريم امامی در دو سه رشته استاد و کارشناس بود. روزنامه نگاری، ترجمه و نشر. کارشناسی او در نشر در سالهای اخير در مصاحبه ها و نوشته ها و ميزگردهايی که داشته است برای همگان آشکار است. ترجمه های او از دقت و وسواس در کار برگرداندن متن حکايت داشت. هرچند در اين باب اهل زبان بايد داوری کنند اما در کار روزنامه نگاری اش من می توانم يکی دو نکته بگويم.

من دو کار برجسته از او در روزنامه نگاری ديده ام که مانندش را در ديگران نديده ام. اوايل دهه پنجاه فصلنامه ای بر روی ميز مطبوعات ظاهر شد که در نوع خود نظير نداشت. "کتاب امروز". اين نشريه ای بود درباره کتاب، و مباحث کتاب و مولفان و مترجمان و محققان را مطرح می کرد اما نشريه ای بود که از بای بسم الله تا تای تتمش را می شد خواند. همه چيزش مربوط، همه چيزش درست و بقاعده. اساس آن را مصاحبه با اهل کتاب تشکيل می داد. گفتگو با محمد قاضی، گفتگو با محمد پروين گنابادی، گفتگو با مجتبی مينوی و مانند آنها. از چنان ويرايش دقيق و سنگينی برخوردار بود که هر چه بطور معمول در يک نشريه زايد است و خواننده بايد از روی آنها عبور کند، قبلا به وسيله سردبير مجله حذف شده بود و آنچه مانده بود به اصطلاح گوشت لخم بود. آن وقت ها سر ويراستار انتشارات فرانکلين بود و کتاب امروز به ابتکار او در می آمد. متاسفانه عمر آن نشريه چندان نپاييد و با پاشيدن موسسه ای که همايون صنعتی زاده با تلاش فراوان بنياد گذاشته بود، از ميان رفت. بعدها آن نشريه مورد تقليد قرار گرفت و تبديل به جريانی شد که درخور آن بود. تقليدی ها هم بد نبودند، اما هميشه اصل کار چيز ديگری است.

کار ديگر او را چند سال پس از انقلاب ديدم، زمانی که آدينه را منتشر می کرديم. يک بولتن يک ورقی ساده آ چهار به نام "زمينه" ، که کتابهای منتشر شده روز را به صورت فشرده معرفی می کرد. هر کتاب در يک سطر معرفی می شد. چندان خلاصه و فشرده که کمتر از آن امکان نداشت. اين بولتن يک ورقی برای خودش يک نشريه کتاب بود با هدفی خاص. چه اهميتی داشت که کار بر روی يک ورق کاغذ پشت و رو تايپ شده باشد. مهم اين بود که همان يک ورق کاغذ آ چهار نياز خواننده را برای انتخاب کتاب دلخواه بر می آورد. استادانه تهيه می شد و سر تا پای آن را بدون انداختن يک واو می شد خواند. کلمه ای اضافی نداشت. همه تجربه ويراستاری کريم امامی را در خود نهفته داشت. آن بولتن يک ورقی کتاب هنوز می تواند برای معرفی کتابهای روز در مطبوعات يک الگو و سرمشق باشد. کارهای روزنامه نگارانه او حرف نداشت. در عين حال کارهای بی ادعايی بود. هيچ از سر و روی آنها بوی فخر فروشی نمی آمد.

منبع: persian-language.org

---

The New York Times